سده ۲۰ - سده ۱۹ - سده ۱۸ | |
دههها: | ۱۸۹۰ ۱۸۸۰ ۱۸۷۰ ۱۸۶۰ ۱۸۵۰ ۱۸۴۰ ۱۸۳۰ ۱۸۲۰ ۱۸۱۰ ۱۸۰۰ |
سدهٔ ۱۹ میلادی به فاصلهٔ بین سالهای ۱۸۰۱ تا ۱۹۰۰ در گاهشماری گریگوری گفته میشود. این دوره برابر با سالهای بین ۱۱۷۹ تا ۱۲۷۸ در گاهشماری خورشیدی میباشد.
گاهی اوقات مورخین از «سدهٔ نوزدهم میلادی» برای اشاره به دوران تاریخی بین سالهای ۱۸۱۵ (۱۱۹۳) (کنگرهٔ وین) تا ۱۹۱۴ (۱۲۹۲) (آغاز جنگ جهانی اول) استفاده میکنند. اریک هابسباوم نیز اصطلاحی به نام «سدهٔ نوزدهم میلادی طولانی» برای اشاره به سالهای بین ۱۷۸۹ (۱۱۶۷) تا ۱۹۱۴ ساخته است.
در این سده امپراطوریهای عثمانی، اسپانیا و پرتغال نابود شدند و امپراطوریهای مغول و روم مقدس نیز به پایان رسیدند.
امپراطوری بریتانیا پس از جنگهای ناپلئونی، در حالیکه یک ربع از جمعیت جهان و یک سوم زمینها را در اختیار داشت تبدیل به بزرگترین ابرقدرت این سده شد. این امر باعث تقویت یک صلح برتانیایی، پیشبرد تجارت و مبارزه با دزدی دریایی فراگیر شد.
میزان بردهداری در کل جهان بسیار کمتر شد. پس از شورش بردهها در هاییتی، بریتانیا دزدان دریایی بربر را که به دزدی و بردهگیری اروپاییان میپرداختند مجبور به تسلیم شدن کرد و به نیروی دریایی خود ابلاغ کرد تا هر گونه تجارت برده را متوقف سازند. بردهداری سپس در روسیه، آمریکا و برزیل ممنوع اعلام شد. (مراجعه کنید به الغای بردهداری)
الکتریسیته، فولاد و نفت موجبات دومین انقلاب صنعتی را که کشورهایی چون آلمان، ژاپن و ایالات متحده را تبدیل به امپراطوریهای زمان کرد فراهم آوردند. با اینحال روسیه و سلسلهٔ کینگ در چین نتوانستند همراه با این انقلاب گام بردارند و در نتیجه آشوبهای اجتماعی وسیعی در این دو امپراطوری به وجود آمد.
فهرست مندرجات |
در سال ۱۸۰۱ (۱۱۷۹) پارلمان ایرلند رای به اتحاد با انگلستان داد و در نتیجه پادشاهی متحد بریتانیا به وجود آمد. ایرلند تا سال ۱۹۲۲ (۱۳۰۰) زیر نظر بریتانیا بود ولی پس از اینکه اکثریت شهرستانهای ایرلندینشین و اکثریت جمعیت ایرلندیها خواستار جدایی از انگلیس شدند، ایالت خودمختار ایرلند به وجود آمد. شهرستانهای شمالی همچنان به بریتانیا وفادار ماندند و تا به امروز تحت عنوان ایرلند شمالی از کشور ایرلند جدا هستند.
در ۱۷ مه ۱۸۱۴ (۲۷ اردیبهشت ۱۱۹۳)، نروژ از کنترل سوئد خارج شد و استقلال خود را اعلام کرد. هر چند این کشور مجبور به ادامهٔ یک اتحاد خصوصی با سوئد شد ولی قانون اساسی آزاد خود را حفظ کرد. روند افزایش ملیگرایی نروژی آن قدر در طول این سده ادامه یافت تا بالاخره نروژ توانست در سال ۱۹۰۵ (۱۲۸۳) استقلال خود را به دست آورد.
آغاز سدهٔ ۱۹ میلادی با شروع کشمکشهایی بین فرانسه و انگلیس و متحدانشان بر سر کنترل اروپا و جهان همزمان بود. جنگهایی را که در این زمینه به وقوع پیوستند جنگهای ناپلئونی میگویند که در پایان آنها، ناپلئون در سال ۱۸۱۵ (۱۱۹۳) در واترلو شکست خورد.
همچنین در سال ۱۸۱۵ (۱۱۹۳) گرینلند به طور رسمی از کنترل نروژ خارج شد و زیر نظر دانمارک رفت.
مبلغ واقعی 14,400 تومان 4% تخفیف مبلغ قابل پرداخت 13,824 تومان