آموزش متریال دیزاین (بخش سوم آموزش اندروید)
هر چی انتخاب کنید فقط 5000 تومان
به نام خدا
فصل سوم : آموزش متریال دیزاین در فصل سوم که به بحث طراحی اختصاص داره ، به مفاهیم پایه ای طراحی متریال (material design) پرداخته میشه و مقدمات یادگیری به همراه منابع مهم یادگیری طراحی متریال در این فصل قرار گرفته. از تعریف قسمت های مختلف یک برنامه و مدیریت رنگ ها و تگ ها و دستورات جدید گرفته تا نحوه ساخت و مدیریت یه دراور (Drawer)، مدیریت نوار فعالیت (Action bar) و اضافه کردن دکمه در نوار فعالیت و یا ایفکت گذاری روی دکمه ها و یا ساختن دکمه شناور (Floating button) به همراه دکمه های حاشیه ای شناور و تعریف عملکرد برای هر کدوم (یا همون مدیریت رویدادهاشون) در این فصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته.
لطفا حتما شماره و ایمیل خود را برای دریافت لینک وارد کنید. جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
رابطه بین ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی با رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس های بین شهریفهرست مطالب عنوان صفحه فصل نخست: کلیات پژوهش مقدمه.. 2 بيان مسئله . 3 اهميت پژوهش.... 8 اهداف تحقیق.. 9 اهداف کاربردی .. 9 فصل دوم: گستره نظری و پیشینه تحقیقاتی مقدمه......................................... 11 مبانی نظری رفتار رانندگی...................... 11 شخصیت فردی و رفتار رانندگی.................... 17 مبانی نظری ویژگی های شخصیت.................... 19 نظریه های شخصیت............................... 25 مبانی نظری هوش هیجانی......................... 37 تعريفهوشهيجاني............................... 37 تاریخچه هوش هیجانی............................ 40 نظریه های هوش هیجانی ......................... 42 مؤلفه های هوش هیجانی ......................... 44 پیشینه تحقیقاتی............................... 52 فرضیه ها ..................................... 58 تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها ................ 58 فصلسوم:روشتحقیق طرح کلی تحقیق...................................................................................................................62 جامعه آماری.........................................................................................................................62 نمونه و روش نمونه گیری....................................................................................................62 یافته های جمعیت شناختی....................................................................................................63 ابزارهای پژوهش...................................................................................................................66 پرسشنامه شخصیت.......................... ...66 پرسشنامههوش هیجانی....................... .68 پرسشنامهرفتار رانندگی................... .70 روش کار................................... 73 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.................. 73 ملاحظات اخلاقی پژوهش............................ 73 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته ها یافته های توصیفی.............................. 75 یافته های مربوط به فرضیه های تحقیق............ 78 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری مقدمه......................................... 86 بحث و نتیجه گیری.............................. 87 محدودیتها..................................... 92 پیشنهادها..................................... 93 منابع......................................... 95 پیوست......................................... 104 پرسشنامه ویژگی های شخصیت نئو.................. 105 پرسشنامه هوش هیجانی........................... 109 پرسشنامه رفتار رانندگی........................ 111 فهرست جداول جدول 3-1تركيب گروه شركت كنندگان در پژوهش برحسب متغیر سن 63 جدول 3-2تركيب گروه شركت كنندگان در پژوهش بر حسب نوع استخدام 64 جدول 3-3تركيب گروه شركت كنندگان در پژوهش بر حسب سابقه خدمت 64 جدول 3-4تركيب گروه شركت كنندگان در پژوهش برحسب میزان تحصیلات 65 جدول 3-5 تركيب گروه شركت كنندگان در پژوهش بر حسب نوع مالکیت ..........................65 جدول4-1: اطلاعات مربوط به ابعاد ویژگی های شخصیت75 جدول4-2ميانگين كل، انحراف استاندارد و دامنه تغييرات متغیر هوش هیجانی........................................ 76 جدول4-3ميانگين كل، انحراف استاندارد و دامنه تغييرات متغیر رفتار رانندگی....................................... 77 جدول4-4 ماتريس همبستگي بين متغيرهاي پژوهش 78 جدول4-5 : تحلیل رگرسیون چند متغيره ابعاد شخصیتدر تبیین رفتار رانندگی....................................... 79 جدول4-6: تحلیل رگرسیون چند متغيره مولفه های هوش هیجانی در تبیین رفتار رانندگی.....80 جدول4-7 : مقایسه رفتار رانندگی گروههای سنی مختلف رانندگان 81 جدول شماره4-8 آزمون تعقیبی توکی............... 82 جدول4-9 : مقایسه رفتار رانندگی رانندگان با سوابق کاری مختلف 82 جدول4-10 : مقایسه رفتار رانندگی رانندگان خویش فرما و سایر رانندگان...................................... 83 جدول4-11 : مقایسه رفتار رانندگی گروههای تحصیلی مختلف رانندگان84 رابطه بین ویژگی های شخصیتیو هوش هیجانی با رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس های بین شهری چکیده: تحقیق حاضر از نوع توصیفی – همبستگی می باشد که با هدف کلی بررسی و تبیین نقش پیش بینی کنندگی ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی در رفتار رانندگیرانندگاناتوبوس هایبین شهری شیراز انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه رانندگان اتوبوس های برون شهری شرکت های مسافربری شیراز به تعداد تقریبی 1200 نفر بود که تعداد 202 نفر از رانندگان به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه های شخصیت، هوش هیجانی و رفتار رانندگیمورد سنجش قرار گرفتند و یافته های آماری در قالب آمار توصیفی(همبستگی پیرسون) و استنباطی(رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس یکراهه) مورد بررسی قرار گرفت و نتایج زیر بدست آمد:1-از بین ابعاد ویژگی های شخصیتی، تنها بعد وظیفه شناسی پیش بینی کننده منفی رفتار رانندگی است و متغیرهای پنجگانه شخصیت مجموعا 9 درصد از واریانس کل متغیر رفتار رانندگی را پیش بینی می کنند. 2- از بین مولفه های هوش هیجانی، بعد خودآگاهی به طور منفی و معنادار پیش بینی کننده رفتار رانندگی می باشد و مولفه های هوش هیجانی در مجموع قادرند 21 درصد از واريانس كل متغير رفتار رانندگی را تبيين كنند. 3-بین رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس با توجه به سن تفاوت معنی داری وجود دارد و رانندگان رده سنی 20 تا 30 رفتار رانندگی بالاتری را نسبت به رانندگان رده سنی 50 سال به بالا گزارش کرده اند. 4- بین رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس با توجه به سابقه کار تفاوتیمشاهده نشد. 5- بینرفتار رانندگی رانندگان خویش فرما و سایر رانندگان،تفاوت به نفع گروه رانندگان خویش فرما معنی دار بوده است. 6- بین رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس با توجه به تحصیلات، تفاوتیمشاهده نشد. **نکته: رفتار رانندگی یک نمره کلی از پرسشنامه منچستر می باشد که معرفی کننده خطاها، اشتباهات و تخلفات می باشد. کلمات کلیدی: ویژگی های شخصیتی، هوش هیجانی،رفتار رانندگی، رانندگان. فصل نخست: کلیات پژوهش 1-1- مقدمه: امروزه يكى از مولفه هاى اساسى در تقويت توسعه پايدار مساله ى ارتقاء سلامت جامعه مى باشد. چرا كه محور توسعه پايدار انسان سالم است. از طرفى رانندگى انسانها در جهان امروز با خطرات زيادى روبه رو می باشد. از جمله مهم ترين و قابل توجه ترين خطراتى كه امروز زندگى افراد را در كشورهاى مختلف جهان تهديد مى كند، افزايش حوادث و آسيب هاى عمدى و غير عمدى است كه سالانه باعث مرگ بيش از 6 ميليون نفر در جهان مى شود(شاکری نیا، 1388). حوادث رانندگي و پيامدهاي آن، به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، به عنوان يكي از مهم ترين علل مرگ و مير و جراحات محسوب مي شوند. در كشور ما نيز حوادث رانندگي علاوه بر وارد كردن صدمات اقتصادي، باعث تلفات شديد انساني مي شود(فام ایرج، 1385). برآورد شده است كه سالانه دو ميليون نفر در سراسر جهان بر اثر تصادفات جاده اي، جان خود را از دست مي دهند و تعداد مجروحان رانندگي در سال، بيش از ١٥ ميليون نفر تخمين زده مي شود. كشور ما نيز از اين قاعده مستثني نيست؛ اما آنچه كشور ما را در اين زمينه متمايز مي كند، روند رو به رشد حوادث رانندگي در كشور و مقايسه آن با ساير كشورهاي جهان است. که در این راستا پژوهش های متعددی نیز به بررسی علل تصادفات و سوانح پرداخته و اکثرا تخلفات رانندگی رانندگان را یکی از علل عمده و اصلی ذکر می کنند(عریضی و حقایق، 1388). این تحقیقات همچنین نشان داده اند که گروه خاصی از افراد دارای آمار تصادفات رانندگی بیشتری هستند و این گروه با دیگران در برخی از ویژگی های شخصیتی متفاوت می باشند. در یک بررسی که به رابطه ی بین شخصیت و تفاوت های فردی پرداخته است، نشان داده شده که نمره ی صفت شخصیتی هیجان طلبی1 از همه بیشتر احتمال انجام خشونت در رانندگی را نشان می دهد (برگس2، 2002). بنابراین علاوه بر ويژگي هاي شخصيتي، مسایل هیجانی چالش برانگیز نیز می تواند رفتار رانندگی رانندگان را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارتی امور مربوط به رانندگی از آن جهت که اموری غیر قابل پیش بینی بوده دائماً اتفاق می افتند و رانندگان در برخورد با این مسئله با توجه به ویژگی های شخصیتی مجزا، هر یک بسیار متفاوتند. بسیاری از رانندگان این شرایط را تنشی هیجانی تلقی کرده و در نتیجه مقابله و برخورد با آن را دشوار می دانند. از سوی دیگر رانندگان اغلب دارای انگیزه رقابت جویی بوده و از آزردگی هیجانی خود، آگاه نیستند. این امر انگیزه ها و اهداف آنان را متأثر ساخته و موجب تحریف تفکر راننده و افزا یش هیجانات خارج از کنترل فرد می شود. رانندگانی که درگیر این گونه هیجانات می شوند دست به رفتارهای تکانشگرانه و پرخطر می زنند که این هیجانات رانندگان را ترغیب به تکروی و خودپسندی می کند(ابراهیمی قوام، 1388). در مجموع با توجه به آنچه بیان شد، نمره کلی رانندگی باهوش هیجانی بالا به معنای داشتن نیمرخ مثبت در مؤلفه های شخصیتی می باشد. بنابراین می توان رانندگی افراد را با توجه به نیمرخ روانی شان در این مؤلفهها مورد ارزیابی قرار داد. که پژوهش حاضر نیز در صدد بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی(نئو) و هوش هیجانی با رفتار رانندگی رانندگان می باشد. 1-2- بیان مساله: تخلفات رانندگی همواره یکی از علل بروز مشکلات، معضلات و حوادث ترافیکی در همه جوامع می باشد که بسته به بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و جغرافیایی جوامع میزان و نوع آن متفاوت خواهد بود.گرچه در بروز تخلفات رانندگی، عوامل محیطی- کنترلی، اجرایی و عدم تناسب ساختارهای مواصلاتی با تعداد خودروها و واحدهای عبور و مرور و غیره نیز دخیل می باشد، اما علل انسانی به عنوان اصلی ترین عامل، بالاترین درصد علت تخلفات است(حق شناس و همکاران، 1387). شرايط رانندگي بسيار متعدد است به خصوص شرايط رواني، اخلاقي و اجتماعي. بنابراين داشتن گواهي نامه رانندگي دليل بر صلاحيت كامل افراد براي رانندگي نيست؛ چه بسا افرادي كه از دقت ديد مناسب برخوردارند؛ اما از مشكلات و عقده هاي رواني، اجتماعي و فرهنگي رنج مي برند. تنها داشتن ديد خوب نمي تواند ملاك صلاحيت رانندگي باشد؛ بلكه تجربه، استعدادهاي طبيعي، دقت و تعادل رواني است كه به انسان براي رانندگي صلاحيت مي دهد. اولين تحقيق پيرامون احراز شايستگي براي رانندگي و اثرات حالت رواني راننده در سال 1929 در آمريكا انجام شد؛ محور اين تحقيقات "رفتار انسان" بود. در اين پژوهش محققان دريافتند كه تقريباً 96 درصد حوادث از طرف رانندگان با تجربه اي رخ می دهد كه دچار مشكلات شخصيتي بوده اند(نوابي و همكاران، 1385). به طور کلی هر فردی دارای یک سری ویژگی هایی می باشد که باعث می شوند به صورت منظم و دایم یک شیوه ی رفتاری خاصی را از خود نشان دهد. این ویژگی ها در مجموع، شخصیت هر فرد را تشکیل می دهد. رابطه ی بین ویژگی های شخصیتی1 و رفتار رانندگی مورد بررسی های متعددی در سطح جهان قرار گرفته است. به نظر می رسد، عناصر خاصی از شخصیت باعث رفتارهای قانون شکنی می شوند، از آن رو که این رفتارها منجر به برآورده شدن برخی از نیازهای شخصی فرد می شوند با این که مغایرت با سیستم قانونمند محیط اطراف دارد. در تحقیقات گذشته حدود 90 % تصادفات را به خصوصیات رفتاری ربط داده اند و نشان داده اند که در 95-90 % تصادفات، رفتار انسان، عامل تعیین کننده اصلی است. به عبارتی ويژگي هاي شخصيتي مي تواند با رفتارهاي ترافيكي و نحوه رانندگي فرد ارتباط داشته باشد. شواهد زيادي حاكي از وجود رابطه ميان صفات شخصيتي و رفتار رانندگان پرخطر است(مهماندار، 1388). رفتار رانندگي پرخطر يعني ارتكاب دو يا چند عمل خلاف كه موجب به خطرانداختن افراد يا وسايل ديگر شود به عبارت ديگر هرگونه عمل خلاف تعمدي كه نيازمند واكنش تدافعي از سوي راننده ديگر باشد(باتيست1، 2005). این تحقیقات همچنین نشان داده اند که گروه خاصی از افراد دارای آمار تصادفات رانندگی بیشتری هستند و این گروه با دیگران در برخی از ویژگی های شخصیتی متفاوت می باشند. در یک بررسی که به رابطه ی بین شخصیت و تفاوت های فردی پرداخته است، نشان داده شده که نمره ی صفت شخصیتی هیجان طلبی2 از همه بیشتر احتمال انجام خشونت در رانندگی را نشان می دهد (برگس3، 2002). رانندگي عادي يا ايمن فعاليتي است همراه با حركات كنترل شده كه در آن راننده بايد اطلاعات و داده هاي مربوط به رانندگي را از طرق مختلف به خصوص از راه ديدن اخذ كرده براساس آنها در ذهن تصميم گيري كرده و تصميمات خود را به بهترين وجه عملي كند تا بتواند حركتي همواره با ايمني داشته باشد(سانتوز4، 2005؛ به نقل از موسوی، 1388). در مطالعه انجام شده در ایران که به بررسی رابطه بین تحریک جویی و رفتار رانندگی پرخطر پرداخته است نیز نشان داده شده است که نمره کلی تحریک جویی و سه خرده مقیاس های آن شامل تجربه جویی، هیجان طلبی و تنوع طلبی با رفتارهای رانندگی پرخطر همبستگی مثبت و معناداری دارد(گودرزی و شیرازی، 1386). عناصر شخصیتی می توانند باعث شوند که افراد رفتار خاصی را انجام دهند که این رفتارهای خاص باعث ارضائ نیازهای شخصی فرد مرتبط با ویژگی های روان شناختی، زیستی و اجتماعی او می شود. در اين پژوهش ويژگي هاي شخصيتي رانندگان براساس مدل پنج عامل اصلي شخصيت نئو مورد بررسی قرار خواهند گرفت كه شامل:1-عصبیت(داراي احساس نگراني و ناايمني، مضطرب و عصبي)؛2-برون گرايي(اهل هيجان و خطر پذيري بالا، معاشرتي و لذت جو)؛ 3- بازبودن به تجربه(افرادي مبتكر، مستقل، خلاق و شجاع)؛ 4-توافق(افرادي خوش قلب، داراي حس همدردي، دلسوز و مودب)؛ و 5-وجداني بودن(توانا در كنترل تكانه ها، بادقت، قابل اعتماد، منظم و سخت كوش) می باشد(حق شناس، 1385). همچنین امور مربوط به رانندگی از آن جهت که اموری غیر قابل پیش بینی بوده که دائماً اتفاق می افتد و امور خطرناکی را شامل می شوند، مسایل هیجانی چالش برانگیزی هستند. رانندگان در این امر بسیار متفاوتند. بسیاری از رانندگان این شرایط را تنشی هیجانی تلقی کرده و در نتیجه مقابله و برخورد با آن را دشوار می دانند. از سوی دیگر رانندگان اغلب دارای انگیزه رقابت جویی بوده و از آزردگی هیجانی خود، آگاه نیستند. این امر انگیزه ها و اهداف آنان را متأثر ساخته و موجب تحریف تفکر راننده و افزا یش هیجانات خارج از کنترل فرد می شود. رانندگانی که درگیر این گونه هیجانات می شوند دست به رفتارهای تکانشگرانه و پرخطر می زنند که این هیجانات رانندگان را ترغیب به تکروی و خودپسندی می کند(ابراهیمی قوام، 1388). توجه به مفهوم هوش هیجانی به عنوان سازه روانشناختی که با داشتن مولفه های درون فردی و بین فردی تمامی مناسبات فرد را با خود و دنیای پیرامونش دستخوش تغییر می سازد از اهمیت ویژه ای در رانندگی برخوردار است. هوش هیجانی، چارچوبی است که در آن مجموعه ای از مهارت ها فرض می شود که در ارزیابی و ابراز واقعی هیجانات خود و دیگران دخیل بوده و می تواند تنظیم اثربخش هیجانات خود و دیگران و کاربرد احساسات جهت با انگیزه ساختن، برنامه ریزی و تداوم پیشرفت خود را به دنبال داشته باشد. هوش هيجاني1شامل توانايي كنترل احساسها و هيجانهاي خود و ديگران، پذيرشديدگاههاي ساير افراد و كنترل روابط و توانشهاي اجتماعي است. به عبارت ديگر، شخصي كه هوش هيجاني بالايي دارد، عواطف خود را بهتر شناسایی کرده ودرک بهتری از عواطف دیگران پیدا می کند. هوش هیجانی در برد‌ارند‌ه‌ی آگاهی، تنظیم و بیان درست دامنهای از هیجانات است. لذا توانایی شناخت، ابراز و کنترل این هیجانات یکی از ابعاد مهم هوش هیجانی است و ناتوانی فرد در هر کدام از این تواناییها منجر به نارضایتی در زندگی و محیط کار خواهد شد که حاکی از نقص خود‌گرد‌انی هیجانی است که ویژگی کلیدی هوش هیجانی می باشد(هاشمی،1391). به عبارتی هوش هيجاني نوعي پردازش اطلاعات عاطفي است كه شامل ارزيابي صحيح عواطف خود و ديگران و بيان مناسب عواطف و تنظيم سازگارانه است که به بهبود جريان زندگي منجر مي شود، و در رابطه با رفتار رانندگی موجب می شود تا فرد: به جای سرزنش دیگران یا موقعیت، تمرکز بر خود داشته باشد. -نحوه رابطه بین عمل، احساسات و افکار را با همدیگر درک کند. – به جای واکنش هیجانی خشمگین شدن ابتدا به ماهیت آنچه باعث ناراحتی شده، بپردازد. -بیشتر به کسب نتایج پیامدها علاقه مند باشد تا اینکه بخواهد تکانشی عمل کند. – به جای تنها به فکر خود بودن به دیگران و حقوق شان احترام گذاشته شود. -ترافیک را به عنوان کار دسته جمعی و نه رقابتی بپذیرد. -تنوع بین نیازها و سبک های رانندگان را بپذیرد و از سرزنش کردن آنها به خاطر اقدامات و نحوه رانندگیشان دور ی کند. –نقش های مثبت را به جای اعمال منفی تمرین کند. -درصدد یادگیری مهار و کنترل تکانه های مربوط به انتقاد کردن از دیگران با گسترش حس مزاح در حین رانندگی باشد. -رانندگی را جدی بگیرد و با آگاهی از اشتباهات خود در حین رانندگی درصدد اصلاح آنها برآید(جیمز و ناهل1، 2007). با توجه به آنچه که در مورد ویژگی های شخصیت، هوش هیجانی و رفتار رانندگی بیان شد، در این پژوهش محقق به دنبال دریافت این نکته است که آیا رابطه ای بین متغیرهای پیش بین یعنی ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی با متغیر ملاک یعنی رفتار رانندگی وجود دارد؟ و متغیرهای پیش بین می توانند نقشی در پیش بینی متغیر ملاک یعنی رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس های بین شهری داشته باشند؟ علاوه بر این، محقق به دنبال دریافت این نکته است که آیا بین رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس های بین شهری با توجه به سن و سابقه کار و نیز خود مالک بودن یا در استخدام دیگران بودن تفاوت وجود دارد؟ 1-3- ضرورت انجام پژوهش: بررسی رفتار رانندگی پرخطر و درگیری با تصادف می تواند نشان دهنده ی عواملی باشد که مستقیماً به ویژگی های شخصیتی افراد و حالات هیجانی آنها مربوط می شود. بنابراین با توجه به نقش عامل شخصیت و هوش هیجانی نیاز به بررسی های هدفمند وجود دارد تا راه حل هایی برای کاهش درصد تصادف و مرگ و میر پیدا شود(موسوی، 1388). لذا با توجه به اهمیت و ضرورت رانندگی در جامعه ی امروزی و آمار بالای تصادفات در ایران و نقش مهم عامل انسانی در به وجود آمدن حوادث، تخلفات و تصادفات، در این تحقیق ضرورت بررسی رابطه ی بین رفتار رانندگی با ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بنابراین با توجه به اهمیت نقش عامل انسانی در حوادث رانندگی لازم است تا رفتار رانندگی رانندگان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا توجه به خصوصیات روانشناختی رانندگان و نقش احتمالی آنها در رفتار رانندگی ضرورتی آشکار دارد، بر همین اساس در این پژوهش به چگونگی رابطه ویژگیهای شخصیتی و هوش هیجانی با رفتار رانندگی پرداخته می شود. بی تردید شناسایی چگونگی این رابطه می تواند به مسوولان مربوطه در امر برنامه ریزی برای رانندگی کم خطر کمک نماید، اهمیت این تحقیق ازاین نظر بیشتر می شود که جامعه آماری تحقیق رانندگان حرفه ای اتوبوس های بین شهری است، بی تردید نقش این گروه از شاغلان حرفه رانندگی در حفاظت از جان مردم آشکار است و نتیجه این تحقیق می تواند در آموزش این گروه از رانندگان و نیز گزینش آنها در پایانه های مسافربری متصدیان ذیربط را یاری دهد. 1-4- اهداف تحقیق: هدف کلی: بررسی و تبیین نقش پیش بینی کنندگی ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی در رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس. اهداف اصلی: 1-تبیین نقش پیش بینی کنندگی ویژگی های شخصیتی در چگونگی رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس. 2-تبیین نقش پیش بینی کنندگیمولفه های هوش هیجانیدر رفتار رانندگی رانندگان اتوبوس. اهداف فرعی: 1-مقایسه رفتار رانندگی در بین رانندگان اتوبوس بین شهری با توجه به سن، سابقه کار و تحصیلات. 2-مقایسه رفتار رانندگی در بین رانندگان خویش فرما با سایر رانندگان. فصل دوم: گستره نظری و پیشینه تحقیقاتی 2-1- مقدمه: در این فصل که به ادبیات تحقیق مرسوم است ابتدا متغیر وابسته و سپس متغیرهای مستقل مورد بررسی قرار گرفته اند. در اینجا ابتدا به ارائۀ تعریف، نکات و نظریه های پیرامون رفتار رانندگی پرداخته می شود و در ادامه در خصوص ویژگی های شخصیتی و هوش هیجانی به بحث پرداخته می شود و در نهایت گذری بر نتایج سایر پژوهش های مشابه در داخل و خارج از کشور خواهیم داشت. 2-2- مبانی نظری متغیرها: 2-2-1- رفتار رانندگی: امروزه يكى از مولفه هاى اساسى در تقويت توسعه پايدار مساله ى ارتقاء سلامت جامعه مى باشد. چرا كه محور توسعه پايدار انسان سالم است. از طرفى رانندگى انسانها در جهان امروز با خطرات زيادى روبه رو مى باشد. از جمله مهم ترين و قابل توجه ترين خطراتى كه امروزه زندگى افراد را در كشورهاى مختلف جهان تهديد مى كند، افزايش حوادث و آسيب هاى عمدى و غير عمدى است كه سالانه باعث مرگ بيش از 6 ميليون نفر در جهان مى شود و پر واضح است كه "رانندگان" عامل اصلي انجام تخلفات ترافيكي به‌شمار مي روند، اما آنچه كه بر چگونگي رفتار انسان و راننده در زمان رانندگي و يا تغيير آن نقش خواهد داشت، متفاوت بوده كه در يك دسته بندي كلي سه عامل 1- محيطي 2- قانوني و اجرايي 3- دروني را مي توان نام برد(محمدیان، 1391). 1-عوامل محيطي: به مجموعه عواملي گفته مي شود كه در محيط پيراموني و اطراف انسان وجود داشته و منجر به انجام تخلف توسط رانندگان مي گردد. در واقع اين عوامل بگونه‌اي بر رفتار انسان ها اثر مي‌گذارد كه راننده را به سمت انجام تخلف سوق ميدهد که براي ريشه يابي علل وقوع تخلفات، لزوما" بايد اين عوامل را به درستي شناخت و تلاش نمود بر اينگونه عوامل تأثير گذار مديريت نموده تا دچار رفتارهاي ناهنجار ترافيكي در جامعه نشويم. - شرايط آب و هوائي: گرماي بيش از حد هوا در روزهاي تابستان مي تواند موجب ناراحتي خاطر و از بين رفتن آرامش و آسايش و در نهايت بي حوصلگي و خشم رانندگان شود . از طرف ديگر سرماي هوا همراه با شرايط بدآب و هوايي نظير برف و كولاك، مي تواند زمينه ساز ايجاد انگيزه در راننده جهت انجام تخلفات ترافيكي را براي رسيدن سريعتر به مقصد، فراهم نمايد و در حقيقت موجب كاهش آستانه تحمل رانندگان شود. - وضعيت ترافيكي: تراكم بالاي ترافيك همراه با راهبندان هاي طولاني مدت، بويژه در شرايط نامساعد جوي ميتواند بستر لازم براي تأثيرگذاري در رفتار رانندگان را فراهم آورده و انسان در اين شرايط و فشار رواني احيانا" از كوره به در رود و رفتاري خارج از عرف و عادت از خود بروز دهد كه يكي از آنها مي تواند، انجام تخلفات رانندگي باشد(محمدیان، 1391). -طرح هندسي راه و كيفيت روسازي: اين دو از عواملي هستند كه رانندگي ها بويژه در رانندگي‌هاي طولاني‌مدت، راننده را خسته نموده و موجب استرس يا بروز خشم در رانندگان می شوند كه از جمله مي توان به ناهموار بودن جاده‌ها، وجود خرابي و دست اندازها، سرعت گيرهاي ناگهاني و نيز پيچ هاي تند و خطرناك و غيره نام برد(زمبون و هاسلبرگ1، 2008). -وضعيت روشنايي: در برخي موارد انجام تخلف داراي پس زمينه خاص رفتاري نبوده، بلكه صرفا" به دليل ديد ناكافي از طرف راننده رخ ميدهد، بطور مثال ممكن است به علت كمبود روشنايي در راهها برخي علائم راهنمايي و رانندگي توسط رانندگان بويژه در شرايط نامساعد جوي ديده نشده و تشخيص ميزان فاصله‌ها به درستي انجام نگيرد و همين مسأله موجب بروز برخي تخلفات ترافيكي گردد(محمدیان، 1391). -شرايط پيراموني به لحاظ بصري: بطور مثال در اين مورد مي توان به تبليغات اطراف مسير حركت، به لحاظ نوع تبليغ، رنگ و طراحي آن اشاره كرد كه مي تواند به لحاظ رواني بر راننده اثر گذار بوده و باعث ايجاد هيجان در راننده گردد و افزايش رفتارهاي احساسي مي تواند منجر به ايجاد روحيه تهاجمي در رانندگان شود(زمبون و هاسلبرگ، 2008). 2-عوامل قانوني و اجرايي: به مجموعه عواملي كه مرتبط با قانون و نحوه اجراي آن و نيز بازتاب ها و تبعات اجراي قوانين بوده، اشاره مي نمايد كه مي تواند بر رفتار رانندگان و طرز تلقي آنان و نيز ميزان تبعيت و يا گريز از قوانين و مقررات را فراهم نمايد(محمدیان، 1391). -برخورد با متخلف: اين مسأله از دو جنبه متفاوت قابل بررسي است ، از يك طرف ممكن است برخورد با متخلفين از قوانين رانندگي بسيار ملايم و ناكافي باشد و در نتيجه رانندگان را به تكرار انجام تخلف سوق دهد! از طرف ديگر برخورد تحقيرآميز و نامناسب با رانندگان متخلف موجب ايجاد روحيه قانون شكني و مخالفت با قوانين راهنمايي و رانندگي گردد(محمدیان، 1391). -نقص قوانين: در برخي كشورها، تغيير و تحول در قوانين و مقررات ممكن است، بسترهاي لازم را در جامعه نداشته باشد و در حقيقت همراه و هماهنگ با رشد علم و فن آوري نباشد، در اينگونه موارد هم كم كم قانون به حاشيه رانده شده و اجراي آن دچار مشكل می شود(محمدیان، 1391). -عدم اجراي كامل قوانين : قوانين و مقررات وضع شده در جامعه از نگاه طراحان اوليه و قانون گذاران بايد مانند يك پازل كامل در جامعه پياده شود تا تأثير آن ايجاد گردد. اگر بخاطر دلايل گوناگون و يا نظارت ناكافي، بخشي از قطعات پازل قانون اجراء و بخشي از قطعات پياده نشود آن شكل لازم محقق نمي شود و در نتيجه زمينه گريز از مقررات و قوانين توسط رانندگان شكل مي گيرد(مشین و سن کی1، 2008). -بازدارنده نبودن جريمه ها: براي بسياري از افراد و در برخي از جوامع از لحاظ فرهنگي، جريمه يكي از مهم ترين ابزارهاي مبارزه و برخورد با تخلفات رانندگي محسوب مي گردد كه استفاده از آن در كنترل بي نظمي‌هاي ترافيكي مؤثر بوده و يا لااقل در يك برهه زماني كوتاه مدت ضروري و تأثيرگذار مي باشد تا بتواند آرام ، آرام به يك عادت و يا رفتار در جامعه تبديل شود. اغلب رانندگان از جريمه شدن واهمه دارند و يا در مكان‌هايي كه مأموران راهنمايي و رانندگي حضور دارند از ارتكاب كوچكترين تخلفي نيز خودداري مي كنند. اما اگر ميزان جريمه هاي رانندگي پائين باشد آن قدرت بازدارندگي و تغيير رفتار در رانندگان را ايجاد نمي نمايد و موجب تجري بيشتر رانندگان متخلف مي گردد(مشین و سن کی، 2008). 3-عوامل دروني انسان: مطالعات و بررسي ها نشان مي دهد، در بخش قابل توجهي از تصادفات ترافيكي، اشتباهات انساني دخيل است بنابراين آنچه اهميت بيشتري مي يابد، شناخت هرچه بيشتر عامل دروني انسان است كه به نوبه خود مجموعه قابل توجهي از عوامل را در بر مي گيرد، شناخت اين عوامل مستلزم بررسي ويژگي هاي فردي راننده، تعاملات اجتماعي، ويژگي هاي روحي و رواني ، تربيت افراد، سطح فرهنگ، ميزان آگاهي و ... را ضروري مي سازد(شاکری نیا، 1388). در حقيقت هر فرد انساني بايد براي حضور در جامعه و براي رعايت حقوق اوليه انساني در اجتماع، رفتارهاي خود را ريشه‌‌يابي نموده، عوامل تأثيرگذار رفتاري را بازيافته تا بتواند به درستي بر اين رفتارهاي غير نُرم و ناهنجار مديريت نمايد تا حقوق خود و ديگران را تضييع ننمايد. -ريسك پذيري رانندگان: بطور كلي يكي از انگيزه هاي اصلي انسان براي انجام تخلف ريسك پذيري آنها مي باشد در واقع در اكثر موارد، انجام تخلف همراه با سود و منفعت خواهد بود كه حتي گاهي اين منفعت از هزينه هاي ايجاد شده در اثر انجام تخلف (نظير جريمه هاي حاصل از آن ) نيز بيشتر خواهد بود. بنابراين راننده در زمان انجام تخلف ابتدا بطور آني با در نظر گرفتن منافع حاصل از انجام تخلف و نيز هزينه هاي احتمالي (بالقوه) آن، نسبت به اين موضوع اقدام مي نمايد. كه متأسفانه فارغ از تبعات انجام تخلفات در جامعه و براي افراد ديگر مرتكب رفتار غير معمول در جامعه مي گردد(شاکری نیا، 1388). -خودنمايي: اين مسأله در رانندگان جوان بيشتر ديده مي شود، رانندگاني كه بيشتر نياز به جلب توجه و ديده شدن در جامعه دارند ، معمولا" در زمان رانندگي اقدام به برخي حركات نمايشي و تخلفات رانندگي مي نمايند كه هم خود را به خطر انداخته و حتي ديگران را هم در معرض رفتار ناپسند خود قرار مي دهند. 1-sensation seeking 2- Burgess 1-Personality traits 1- Batist 2- sensation seeking 3- Burgess 4- Santos 1- emotional intelligence 1- James and Nahl 1-Zambon, Hasselberg 1– Machin & Sankey جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
بررسی محتوایی اشعار شاعران انقلاب اسلامی(قیصر امین پور، سید حسن حسینی، محمدعلی معلم دامغانی،حمید سبزواری)فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده 1 فصل اول: کلیات 2 1ـ1ـ مقدمه 3 1ـ2ـ هدف 4 1ـ3ـ پیشینه تحقیق 5 1ـ4ـ روش تحقیق 7 فصل دوم: درآمدی بر ادبیات انقلاب اسلامی 9 فصل سوم: نگاهی به احوال، افکار و اشعار شاعران انقلاب( قیصر امین پور، سید حسن حسینی، محمدعلی معلم دامغانی، حمید سبزواری 17 3ـ1ـ قیصر امین پور 18 3ـ1ـ1ـ زندگی 18 3ـ1ـ2ـ گاه شمار زندگی و آثار 19 3ـ1ـ3ـ آثار 21 3ـ1ـ3ـ1ـ دستور زبان عشق 21 3ـ1ـ3ـ2ـ گلها همه آفتابگردانند 24 3ـ1ـ3ـ3ـ آینه های ناگهان 1و2 27 3ـ1ـ3ـ4ـ تنفس صبح 34 3ـ1ـ3ـ5ـ به قول پرستو 36 3ـ1ـ4 ویژگی های اشعار 38 3ـ1ـ4ـ1ـ سادگی و روانی کلام 38 3ـ1ـ4ـ2ـ تنوع موضوع ها در اشعار 41 3ـ1ـ4ـ3ـ مضمون گرایی تازه 43 3ـ1ـ4ـ4ـ نوگرایی اندیشه ها 44 3ـ1ـ4ـ5ـ به کار بردن وزن های ریتمیک 46 3ـ1ـ5ـ موسیقی 47 3ـ1ـ6ـ زبان 49 3ـ1ـ7ـ عاطفه 51 3ـ1ـ8ـ ارزیابی کلی اشعار 52 3ـ2ـ سید حسن حسینی 55 3ـ2ـ1ـ زندگی نامه 55 3ـ2ـ2ـ اندیشه و آثار 56 3ـ2ـ2ـ1ـ هم صدا با حلق اسماعیل 57 3ـ2ـ2ـ2ـ گنجشک و جبرئیل 62 3ـ2ـ2ـ3ـ در ملکوت سکوت 64 3ـ2ـ2ـ4ـ دیگر آثار 68 3ـ2ـ3ـ ارزیابی کلی اشعار 68 3ـ3ـ محمدعلی معلم دامغانی 71 3ـ3ـ1ـ تولد، تحصیلات، فعالیت ها 71 3ـ3ـ2ـ آثار 72 3ـ3ـ3ـ اندیشه ها و افکار 73 3ـ3ـ4ـ ارزیابی کلی اشعار 74 3ـ4ـ حمید سبزواری 78 3ـ4ـ1ـ تولد، فعالیت ها 78 3ـ4ـ2ـ آثار و اندیشه 78 3ـ4ـ3ـ ارزیابی کلی اشعار 80 فصل چهارم: بررسی محتوایی اشعار شاعران انقلاب اسلامی83 4ـ1ـ معارف و آموزه های اسلامی 84 4ـ1ـ1ـ منقبت حضرت محمدبن عبدالله (ص) 85 4ـ1ـ2ـ سیمای حضرت علی(ع) 90 4ـ1ـ3ـ مهدویت و انتظار 94 4ـ1ـ4ـ سیمای امام رضا (ع) 100 4ـ1ـ5ـ تلمیح به مضامین دینی ـ قرآنی 102 4ـ2ـ جلوه عاشورا 108 4ـ2ـ1ـ فرهنگ شهادت 108 4ـ2ـ2ـ فرهنگ جهاد و مبارزه (ادبیات پایداری و مقاومت)115 4ـ2ـ3ـ شعرهای عاشورایی 121 4ـ2ـ4ـ امام حسین (ع) شخصیت برجسته ی عاشورا 127 4ـ3ـ1ـ سیاست 130 4ـ3ـ2ـ شخصیت های برجسته انقلاب 137 4ـ3ـ2ـ1ـ امام خمینی (ره) 137 4ـ3ـ2ـ2ـ مرتضی مطهری 141 4ـ3ـ2ـ3ـ دکتر شریعتی 141 4ـ3ـ3ـ مناسبت های مربوط به انقلاب اسلامی 143 4ـ3ـ3ـ1ـ انفجار حزب جمهوری 144 4ـ3ـ3ـ2ـ روز جهانی قدس 144 4ـ4ـ وطن پرستی (ناسیونالیستی) 146 4ـ5ـ آزادی 147 4ـ6ـ عرفان 149 4ـ6ـ1ـ حمید سبزواری و عرفان 150 4ـ6ـ2ـ محمدعلی معلم و عرفان 153 4ـ6ـ3ـ سید حسن حسینی و عرفان 157 4ـ6ـ4ـ قیصر امین پور و عرفان 157 4ـ7ـ عقل و عشق 159 4ـ7ـ1ـ عشق از دیدگاه حمید سبزواری 160 4ـ7ـ2ـ عشق از نگاه قیصر امین پور 162 4ـ7ـ3ـ محمدعلی و عشق 163 4ـ7ـ4ـ عشق از نگاه سید حسن حسینی 167 4ـ8ـ تقابل عقل و عشق 168 4ـ9ـ بسامد مباحث مطرح شده در محتوا 169 4ـ9ـ1ـ قیصر امین پور 169 4ـ9ـ2ـ سید حسن حسینی 169 4ـ9ـ3ـ محمدعلی معلم دامغانی 170 4ـ9ـ4ـ حمید سبزواری 171 نتیجه گیری 172 پیشنهاد 175 فهرست منابع 176 چکیده انگلیسی 178 چکیده : از آنجا که شعر انقلاب جزء پیکره‌ی اجتماع محسوب می شود، به شدت تحت تاثیر تنش ها و رویدادهای سیاسی و اجتماعی قرار دارد، بنابراین محتوای اشعار شاعران انقلاب شامل مواردی است که به نوعی به انقلاب، اجتماع و دیگر وابسته های آن مربوط می باشد و چون رویکرد انقلاب اسلامی، یک رویکرد دین محور و خدایی است و بر مبنای معنویت شکل گرفته و تکامل یافته است، لذا بخش اعظم درون مایه‌ی اشعار شاعران انقلاب به آموزه ها و تعالیم اسلامی، شخصیت های بزرگ، نظیر پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع)، واقعه ی عاشورا و ادبیات پایداری اختصاص دارد. از طرف دیگر، مباحثی چون انقلاب اسلامی، شخصیت های برجسته‌ی انقلاب، مناسبت ها، اتفاقات و حوادث مهم آن بخش دیگری از اشعار این شاعران را در برمی گیرد. در کنار این مباحث، شاعران کم و بیش از عشق – البته عشق سماوی –عرفان، میهن پرستی و آزادی نیز گفته اند که قابل توجه و تأمل هستند. اگرچه بعد از انقلاب اسلامی، شاعران بسیاری در مورد انقلاب ، اهداف و رسالت آن شعر سروده اند، اما اشعار شاعران انتخابی برای این پایان نامه از کلیّت بیشتری برخوردار می باشند . تقریبا تمامی اشعارشان در زمینه ی انقلاب اسلامی سروده شده است؛ و به نوعی پروده‌ی انقلاب و باورها و اصول یا مبانی اعتقادی آن هستند.. واژه های کلیدی:شاعر انقلاب، شعر انقلاب،محتوا فصل اول کــلــیات 1-1) مقدمه: از ویژگی های بارز و منحصر به فرد شعر معاصر این است که به شدت تحت تاثیر حوادث و اتفاقات روزگار خویش است. اگر سهراب سپهری را از شاعران معاصر مستثنی بدانیم تقریبا تمامی شاعران معاصر زبان و ادب فارسی جریانات اجتماعی و سیاسی جامعه را در شعر خود منعکس کرده اند و بعضاً پای به پای مخالفان و موافقان حکومت وقت به راه خود ادامه داده اند. از شهریور 1320 که تنش های سیاسی در جامعه شروع شد تا سال 1332 که این تنش ها به اوج خود رسید شعر معاصر هم با تاثیر از اتفاقات، روزگار پر تلاطمی را پشت سر گذاشت. بسیاری از شاعران با سلاح قلم همراه مردم و مبارزان به مبارزه پرداختند و نارضایتی خویش را از شرایط حاکم بر جامعه نشان دادند، تا اینکه با پافشاری واز جان گذشتن شمار زیادی از مردم سرانجام انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و شرایط برای بیان حرف ها و ناگفته های شاعران فرا رسید و آنها توانستنددر محیطی آرام و خوشایند شعر بسرایند و خود را به عنوان شاعران انقلاب مطرح کنند و شعر بسیاری از این شاعران به عنوان شعار و رمز پیروزی در خدمت مردم و انقلاب اسلامی قرارگرفت . این شاعران از جمله کسانی هستند که در قبل از انقلاب با حکومت وقت به مبارزه پرداختند وبعد از انقلاب با شعر و اندیشه ی خویش در خدمت انقلاب قرار گرفتند وبعد از شروع جنگ تحمیلی نیز با سرودن شعرهای انقلابی و بعضاً حماسی سعی در تشویق مردم برای مبارزه و رویارویی با دشمن را داشتند. از جمله عنوان هایی که بعد از انقلاب مشروطه وارد شعر شده و از بسامد بالایی هم برخوردار است ، می توان به آزادی، وطن پرستی، قانون و قوانین اجتماعی که در شعر انقلاب نیز جایگاه خویش را حفظ کرده اند، نام برد در این پایان نامه سعی بر این است که شعر انقلاب واکاوی شود تا محتوای آن شناسایی گردد. البته با توجه به حجم عظیم شعر انقلاب تنها چهار شاعر (قیصرامین پور- علی معلم- سیدحسن حسینی و حمید سبزواری) بررسی و نقد می شوند. ادبیات معاصر بعد از انقلاب مشروطه، به شدت تحت تاثیر جریانات، تنش ها، اتفاقات و حوادث جامعه قرار گرفت. شعر فارسی که تا سالها به دور از هیاهوهای اجتماعی در فضایی دیگر سیر می کرد، در یک انقلاب ادبی نه به یک باره بلکه به مرور دچار تحولی عظیم محتوی شد. انقلاب اسلامی نیز به عنوان یک پدیده ی اجتماعی در شعر فارسی تاثیر گذاشت و محتوای اشعار بسیاری از شاعران مضمون انقلاب اسلامی و حواشی آن بود و لذا گروهی شاعر که موازی و موافق انقلابی حرکت می کردند به عنوان شاعران انقلاب اسلامی مطرح شدند. اگرچه شاعران انقلاب در ظاهر به شاعران درباری می مانند که قصدشان مدح و ستایش انقلاب و شخصیت های برجسته ی آن است، اما در نفس کار کاملاً با هم متفاوتند، زیرا اولاً شاعران درباری نان به نرخ روز می خوردند و به امید دریافت صله و سیم و زر شعر می سرودند که چه بسا در سروده های خود به گزافه گویی و دروغ می پرداختند اما شاعران انقلاب توقع چیزی را نداشتند و فقط جهت پیش برد اهداف انقلاب که در خدمت اجتماع و مردم بود شعر می سرودند. ثانیاً در شعر شاعران انقلاب یک نوع بینش اعتقادی وجود داشت که شاعران سخت به آن پای بند بودند که این مسأله در مورد شاعران درباری صدق نمی کرد. فرق این دو گروه مانند فرق مداحی است که در یک مراسم سوگواری برای پول مداحی و گریه و زاری می کند با آن کسی که برای عزیز از دست رفته ی خود. هر چند هر دو اشک می ریزند و گریه می کنند ولی برهیچ کس پوشیده نیست که تفاوت از زمین تا آسمان است. شاعران انقلاب اسلامی، تلاش کرده اند تا پیام و رسالت انقلاب را در بین مردم رواج دهند، همان انقلابی که پایه و اساسش اسلام و آموزه های اسلامی است. لذا محتوا و فرم ذهنی اشعار شاعران انقلاب، در حالت کلی رنگ و بوی مذهبی –دینی دارد و همه از مضمون های اسلامی نشأت می گیرد. اگرچه شاعران انقلاب بخشی از اشعارشان را به مدح و ستایش اختصاص داده اند اما باید توجه داشته باشیم که همه در بزرگداشت و تکریم ائمه ی اطهار و شخصیت های بزرگ اسلامی و انقلابی است. شعر انقلاب پیام آور جریان انسان ساز اسلام ناب محمدی و هدفش رهنمونی انسان ها به کمال انسانی و اسلامی است و از هرگونه هزل، هجو، خودستایی، گزافه گویی و دروغ پردازی به دور است. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم و نگاشته شده است فصل اول : کلیات شامل مباحثی چون : مقدمه، هدف، پیشینه تحقیق و روش کار فصل دوم: درآمدی بر ادبیات انقلاب اسلامی است. فصل سوم : نگاهی به احوال، افکار و اشعار شاعران انقلاب دارد. فصل چهارم: محتوای اشعار شاعران انقلاب اسلامی را بررسی و پژوهش می کند. واژه های کلیدی : شاعر انقلاب ، شعر انقلاب ، محتوا و درون مایه، ..... 1-2 ) هدف از زمانی که شعر همچون یک مقوله ی اجتماعی به درون جامعه راه یافت و مانند یک ابزار تبلیغاتی توسط روشنفکران حوزه ی ادب فارسی در خدمت اهداف و آرمانهای اجتماعی و به تبع آن انقلابیون درآمد؛ بنابراین مضمون و محتوای خود را از تنش ها، اتفاقات، حوادث ورویدادهای اجتماعی وام گرفت. از انقلاب مشروطه به بعد به خصوص در دوران معاصر، شعر به شدت تحت تاثیر واقعیت های اجتماعی است ،به همین خاطر اشعار شاعران انقلاب اسلامی مملو از مسائلی است که به نوعی به اجتماع و روزگار آن ها وابسته است. با بررسی و تحقیق این اشعار می توان مضمون و محتوای آن ها را از جهت اجتماعی و سیاسی مشخص کرد. هدف از انجام این تحقیق، آن است که با بررسی و پژوهش دقیق اشعار شاعران انقلاب اسلامی، درون مایه و سایر ویژگی های محتوایی آن شناسایی گردد. 1-3 ) پیشینه ی تحقیق اگرچه در باره ی شعر معاصر و شاعران انقلاب و اشعار آنها مقالات و کتابهایی به رشته ی تحریر درآمده است، اما هیچ گونه منبع مشخصی، محتوای اشعارشاعران انقلاب به خصوص شاعران مد نظر در این تحقیق یعنی، قیصر امین پور، محمد علی معلم دامغانی، سید حسن حسینی و حمید سبزواری را بررسی و پژوهش نکرده است و این پایان نامه اولین مجموعه ای است که به طور مستقل به مضمون و درون مایه های اشعار انقلاب می پردازد. امید است مورد استفاده پژوهشگران درحوزه ی ادب فارسی به خصوص شعر معاصر قرار گیرد. اما مهمترین کارهای انجام گرفته به شرح زیر است : «چشم انداز شعر معاصر ایران» در این کتاب دکتر سید مهدی زرقانی با بررسی جریان های شعر معاصر در هر دوره به جریان های شعر معاصر و فراز و نشیب های این دوران پاسخ داده است و در کنار بررسی هر دوره به چهره های شاخص و ویژگی های شعری هر کدام نیز پرداخته است . زرقانی در کتاب مذکور سعی کرده است ابتدا یک چارچوب کلی از شعر، نقد شعر و ویژگی های فرهنگی جامعه ارائه کند تا زمینه برای تحلیل و بررسی شعر معاصر مهیّا شود. این مسأله او را بر آن داشته است که ابتدا معیارهای درون متنی شعر از جمله موسیقی، عاطفه، زبان، صورخیال، اندیشه ی شعری و ... را واکاوی کند، آن گاه اشعار شاعران معاصر را با این معیارها تطبیق دهد تا تفاوت ها و شباهت های آن ها بر خواننده مشخص شود. لذا شاخص های درون متنی و فرم ذهنی کتاب یاد شده که بیشتر حول محور محتوای اشعار «شعرآیینی و تاثیر انقلاب اسلامی برآن» در این کتاب زهرا محدثی خراسانی سعی کرده است که مضمون و محتوای شعر آیینی که شامل شعر توحیدی، شعر آزادگی و تعلیمی و شعر ولایی است را از ابتدا تا انقلاب اسلامی به صورت مبسوط شرح دهد و تاثیر انقلاب اسلامی را برشعر آیینی بیان کند. کتاب خانم محدثی از نظر محتوی با این پایان نامه هم خوانی زیادی دارد، زیرا این کتاب، شعر آیینی را از آغاز تا زمان حال، بررسی و پژوهش می کند و محتوای اشعار را از جهت آموزه های دینی، تلمیحات قرآنی، شخصیّت های بزرگ اسلامی، مناسبت های مذهبی، در ترازوی نقد قرار می دهد. از آنجا که این پایان نامه، محتوای اشعار انقلاب را واکاوی می کند که بیشتر صبغه ی دینی و مذهبی دارد و ترویج آموزه های دینی و اسلامی است. لذا، این پایان نامه و کتاب مذکور هر دو در هدف و ارائه ی رسالت خویش، خط مشترکی را طی می کنند. نویسنده در این کتاب محتوای اشعار را از لحاظ محوریت دینی و معنوی بررسی کرده و به مسائل دیگر از جمله سیاست، آزادی، و موارد متفرقه ی دیگر اشاره نکرده است پس با پایان نامه ی مذکور این تفاوت را دارد که مباحث پایان نامه کلیت بیشتری را شامل می شود. «جویبار لحظه ها»، (ادبیات معاصر فارسی) نوشته ی دکتر محمد جعفر یاحقی دکتر یاحقی در این کتاب، نظم و نثر معاصر را زیر ذره بین برده است. او ابتدا از شعر عصر بیداری شروع کرده، آن گاه به شعر عصر نیمایی و دوره ی نوگرایی رسیده و همه را اعم از نثر و نظم بررسی و نقد کرده است. در بخش سوم کتاب، درآمدی بر ادبیات عصر انقلاب و به خصوص شعر آورده که با محتوی پایان نامه یک سو و یک جهت است. البته بقیه ی بخش های کتاب نیز، هر یک به نوعی به جریان های شعر و نثر معاصر می پردازد. دکتر یاحقی نیز به صورت کلی مطالب را بیان کرده و کمتر وارد جزئیات شده است و به صورت پراکنده به محتوی پرداخته است که با موضوع پایان نامه متفاوت است. «از نیما تا روزگار ما» عنوان کتابی است که تاریخ 150 ساله ادب فارسی را نقد و بررسی می کند. نویسنده ی کتاب، یحیی آرین پور، در این کتاب از چند وجه به ادب فارسی نگریسته است، از تجددگرایی تا تغییر خط فارسی، جراید و مجلات، تاریخ نویسان و ادب شناسان، رمان نویسان و نمایش و نمایش نویسان را از نظر گذرانده است. در بخش هشتم به شعر نو پرداخته و در همین فصل از نیما و اشعار او یاد کرده است که به موضوع پایان نامه برمی گردد. این کتاب نیز با اهداف پایان نامه که دنبال کرده است تفاوت فراوان دارد زیرا به اکثر جنبه های شعر به صورت مختصر اشاره شده و کمتر به محتوی پرداخته است. «تاریخ تحلیلی شعر نو» اثر محمد شمس لنگرودی، کاری در خور توجه و شایان در ادبیات معاصر به خصوص شعر می باشد. این کتاب که در سه جلد تألیف و منتشر شده است، اشعار نو فارسی را از تمام جوانب نقد و بررسی کرده و به معایب و محاسن و شاخص های شعری آن اشاره کرده است که در جای خود، بسیار ارزشمند است. اما محتوای اشعار را آن گونه که در این پایان نامه کار شده، بررسی و پژوهش نکرده و بیشتر به جنبه ی زیباشناختی پرداخته است. «طلا در مس» نوشته ی رضا براهنی، که شعر معاصر و شاعران نوگرای فارسی را با زبانی تند و گاه نیش آلود نقد می کند و بعضی مواقع از توهین نیز ابایی ندارد. هر چند منتقد مختار است که اثر را از هر جهت بررسی و نقد کند اما نباید این مسأله مغرضانه صورت گیرد، بلکه باید در چارچوب قوانین نقد انجام شود. براهنی یک منتقد است و عیب و حسن کار را بیان کرده است و کمتر به محتوی توجه داشته و لذا بیشتر صورت و لفظ را در ترازوی نقد قرار داده است. البته در این کتاب از شاعران ذکر شده در پایان نامه اثری نیست. جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
بررسی مناجات در مثنوی های فارسی در قرن هفتم با تکیه بر حديقه الحقيقه سنايي ، آثار عطار و مثنوی مولوی و مقایسه‌ی آن با ادعیه شیعه با تکیه بر دعای کمیلچكيده : دراين نوشته نيايش و مناجات در مثنويهاي مولوي و عطار و حديقهی سنايي مورد بررسي قرار گرفتهاست؛ ضمناً گونه هاي مختلف آن را به مخاطب نمودهایم. در عين حال اين مناجاتها و نيايشها با مناجاتهاي موجود در متون شيعه مقايسه گردیدهاست؛ ابتدا به تعريف دعا و نيايش و مناجات پرداخته ایم و تفاوتهاي آنها را بررسي کردهایم، سپس انواع دعا از ديدگاههاي مختلف بررسي شد؛ در ادامه صفات و اسماء الحسنای الهی در مناجاتها و ادعيه بررسي شد و نسبت خواستهها با نامها مقايسه گردید؛ همچنين در باره نسبت بندگان با خدا در ادعيه و مناجاتها از دیدگاه فلاسفه و متکلمین و عرفا و قرآن، نكاتي ارائه گرديد. بعد از آن نظام اخلاقي در ادعيه و مناجاتها مورد بررسي قرار گرفته و در آخر موانع سلوك در ادعيه و مناجاتها ارائه شده است وضمن اشاره به تفاوتهاي دعا و مناجات، پي برديم كه ادعیهی شیعه نسبت به مناجاتهای شاعران جامعیت بیشتری دارد و همهی ابعاد وجودی انسان را در بر میگیرد.در بحث اسماء و صفات حسنای الهی به این نتیجه رسیدیم که این اسماء و صفات میتوانند به ارادهی الهی در انسان متجلی گردند. در ادعیهی شیعه، بین این اسماء با خواستههای فرد رابطهی مستقیم وجود دارد در حالیکه این ارتباط در اشعار شاعران کمتر به چشم میخورد.در بررسی نسبت بندگان با خدا در ادعیهی شیعه و مناجاتهای شاعران تفاوتی دیده نشد. از طرفی در ادعیهی شیعه مراحل و مراتب نظام اخلاقی بهصورت منسجم بررسی شده است؛ در حالیکه شاعران به صورت پراکنده به این مراحل اشارهکردهاند. در فصل پنجم مراحل و موانع و اهداف سلوک از دیدگاه ادعيه شيعه و عارفان بررسی شد و تفاوتها و شباهتهای آن ذکر گردید. كلمات كليدي:دعا، مناجات، نيايش، نظام اخلاقي، سلوك فهرست مطالب عنوان صفحه 1- ضرورت تحقيق.....3 2- روش تحقيق..3 3- هدف تحقيق....3 4- پيشينه تحقيق..3 1-7. هم‌پوشانی اصطلاح دعا و مناجات17 1-8-2-1. اظهار پرستش و بندگي در ادعيه شيعه25 1-8-2-2. اظهار پرستش و بندگی در مناجاتهای شاعران27 1-8-3-1. انواع طلب و درخواست‌ها در ادعیه شیعه31 1-8-3-2. عرض حال و نیاز در مناجاتهای شاعران35 1-8-3-2. انواع طلب در مناجاتهای شاعران36 1-8-4-1. اقرار به گناهان و شکوی در ادعیه شیعه42 -8-4-3. شکوی و اقرار به گناهان در مناجاتهای شاعران51 1-8-5-1.طلب قرب و وصال حق در ادعيه56 1-8-5-2. طلب قرب در مناجاتهاي شاعران59 1-8-6-1. شفاعت از ائمه در ادعیه63 1-8-6-2. شفاعت از خداوند در ادعیه64 1-8-6-3. شفاعت در مناجات شاعران65 1-8-7-1. شكرگزاري در ادعيه شيعه67 1-8-7-2. شكرگزاري در مناجاتهاي شاعران69 1-9. انواع دعا از منظري ديگر69 1-9-4. تفاوت دعای پيامبرانه و عارفانه71 فصل دوم:اسماء و صفات خداوند در ادعيه و مناجاتها 2-3. اسماء الحسنی از دیدگاه قرآن77 2-4. اسماء الحسنی از دیدگاه عرفان78 2-6. اسامي پر تكرار در ادعيه80 2-6-1-2. نسبت آوردن كلمه الله و خواسته در دعا82 2-6-4-1. نسبت کریم‌بودن خدا و خواستهها در ادعیه86 2-6-5-1. نسبت ستاریت خداوند و خواستهها در دعا88 2-6-6-1 نسبت نام رب با خواستهها در دعا90 2-6-7-1. نسبت غفار، غفور و غافر با خواسته در ادعیه93 2-6-8-1. نسبت رئوف بودن خدا با خواستهها در ادعیه95 2-6-9-1. رابطه رزاقیت خداوند و خواستهها در ادعیه98 2-6-9-3. طلب شفاعت امام معصوم98 2-7. اسماء حسنای دیگر خداوند98 2-8. اسماءالحسنی پروردگار در مناجات شاعران99 2-8-1-1. نسبت نام خدا و خواستهها در مناجاتهای مثنوی100 2-8-2-1. نسبت نام اله و خواسته در مناجات103 2-8-3-1. اسم رب و نوع خواسته در مناجاتها105 2-8-4-1. نسبت خواستهها در مناجات با نام حق109 2-8-5-1. نسبت کریم‌بودن خدا و خواسته در مناجاتها110 2-8-6-1. رحیم‌بودن خدا و خواستهها در مناجاتها111 2-8-7-1. دانا و علیم بودن خداوند در اشعار شاعران112 2-8-8-1. نسبت خواسته با ستاریت خداوند113 2-9. اسامی دیگر خداوند در مناجاتها114
فصل سوم:نسبت بين بندگان با خداونددر ادعیه شيعه و مناجاتهاي مثنويهاي فارسي 3-2-1. ارتباط بنده و خداوند از ديدگاه عرفا118 3-2-1-1. تأثير عشق خداوند بر انسان119 3-2-1-2. نسبت بنده با پروردگار120 3-2-1-3. نسبت عرفا و شيفتگان حق با خداوند121 3-2-2. رابطه بنده با خداوند از نظر علماي فلسفه و كلام121 3-2-3. رابطه خدا و انسان از نظر متکلمان122 3-3. نسبت بندگان با خدا در ادعیه و مناجات123 3-3-1. نسبت بنده با خداوند در دعاهای شیعه123 3-3-1-1. خضوع و خشوع در برابر حق123 3-3-1-2. عجز و ناتوانی مخلوق در برابرقدرت و عظمت خداوند125 3-3-1-3. نسبت بندگی عبد در برابر معبود126 3-3-1-4. نسبت عاشقی در برابر معشوق127 3-3-1-5. نسبت جهل بنده در برابر علم پروردگار و تقاضای هدایت129 3-3-1-6. نسبت بنده امیدوار به خالق مهربان و کریم130 3-3-2. نسبت بنده با خداوند در مناجاتهای شاعران131 3-3-2-1. عجز و سرگشتگی از شناخت خدا131 3-3-2-2. نسبت ناتوانی بنده در برابر مختاربودن خدا133 3-3-2-3. نسبت گناهکاری بنده در برابرکریم و بخشندگی رب134 3-3-2-4. نسبت عصیان بنده در برابرستاریت خداوند135 3-3-2-5. نسبت نیازمندی بنده در برابر بی‌نیازی خداوند136 3-3-2-6. نسبت عجز بنده در برابر قدرت و توانایی خداوند137 فصل چهارم:نظام اخلاقی در ادعیه شیعه و مناجاتهای مثنوی‌های فارسی 4-2-1.آثار دعا بر جسم و روح انسان141 4-4-1. رفتارسازی و فعالیتهای عملی142 4-4-2. دوری از گناهان و خواهش‌های نفسانی143 4-4-3.به انسان بیداری می‌بخشد143 4-4-6. متخلق‌شدن به اخلاق الهی144 4-5-2. نظام اخلاقی و جایگاه آن در بین نظام‌های دیگر150 4-5-3. تفاوت نظام اخلاقی و احکام اخلاقی151 4-5-6. شناخت آثار نظام اخلاقی152 4-6. مراتب ومراحل نظام اخلاقی در ادعیه شیعی153 4-6-1. ایمان کامل و بهترین یقین154 4-6-2. بهترین نیت و نیکوترین عمل155 4-6-3. پاک کردن دل از غیر حق157 4-6-4. انکسار درونی و اخبات158 4-6-6. تبدیل صفات نکوهیده به پسندیده162 4-6-7. مبدل‌کردن ضعف‌ها به قدرت162 4-6-8. پاسخ‌دادن بدی‌ها به خوبی163 4-6-9. کمک و استعانت از حق و پناه‌بردن به پروردگار166 4-6-10. هدایت و راهنمایی دیگران168 4-7-1. یاری‌خواستن از خلق برای دوری از اهتمام به غیر حق170 4-7-5. طلب تبدیل بدی‌ها به نیکی‌ها174 4-7-7. طلب عفو و یاری خواستن در برابر موانع و آفت‌ها175 فصل پنجم: سلوک عاشقان وعارفان در ادعیه و مناجاتها 5-2. سلوک عارفان در ادعیه و مناجاتها179 5-2-2-4. دیدگاه علماء اخلاق182 5-4-5-1. راه رسیدن به اخبات196 5-5-3-1. حالت سالک در برابر بلا205 5-6-1. موانع و آفات کلی و دست اول209 5-6-1-1. اهتمام به غیرحق و عمل در غیر مسیر حق210 5-6-3. آفت‌ها و موانع دست دوم212 5-7-2. اقسام سیر و سلوک الی الله214 5-7-3. مراحل و مراتب سلوک از نگاه عرفا215 5-7-4. منازل و مقامات سیر و سلوک216 5-8. موانع و آفت‌های سلوک در مناجات شاعران227 5-9. دیگر موانع و آفات سلوک در آثار شعرا232 مقدمه دعا، نيايش و مناجاتمفاهیمی آشنا در فرهنگ ديني اديان مختلف است. قديمي‌ترين متوني كه از اقوام مختلف به جا مانده است در خود نمونه‌هايي از دعا و مناجات را گنجانده است، انسان با دعا و مناجات علاوه بر آنكه تنهايي خود را در خلقت با ارتباط با خداوند سامان ميدهد، در عين حال نيازها و خواسته‌هاي خود را با معبود در ميان مي‌گذارد. در بسیاری از نوشته‌هایي که از دوران‌های گذشته باقی مانده است، به دعا و مناجات اهمیت داده شده و به آن توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ادبيات فارسي يكي از جلوه‌هاي توجه به خداوند و شناخت اوست. كتاب‌هايي نظير مثنوي معنوي، حديقه سنايي و آثار عطار از جمله مواردي است كه در آنها ميتوان نمونه‌هايي غني از مناجات و نيايش را يافت. بي‌شك مناجاتها و نيايشها از اعتقاد و جهان‌بيني شاعران و نويسندگان آنها سرچشمه گرفته است، شاعراني كه پرورش یافتگان تربيت اسلامي هستند. با نگاهي به نمونه‌هاي دعا و نيايش در اين آثار ميتوان اين گونه اشعار را دسته‌بندي كرد و در باره گونه‌هاي مختلف اين موضوع به بحث نشست. ازسوي ديگر متون و معارف شيعه، از گنجينه‌هاي مهم دعا و نيايش محسوب ميشود و به جرئت ميتوان گفت هيچ يك از اديان و مذاهب الهي به اندازه شيعه چه از جهت حجم و چه از نظر محتوا، به دعا و نيايش توجه نداشته است. برای مثال كتابي چون صحيفه سجاديه از امام چهارم شيعيان تماماً درباره نيايش و مناجات است. يا كتاب مهمي چون مفاتيح الجنان، اثری نيايشي است و تقريباً همراه قرآن در اغلب منازل و مساجد ديده ميشود. همچنین در كتاب آسماني ما قرآن نيز نمونه‌هايي از مناجات و دعا را میتوان مشاهده كرد. اين نوشته بر آن است ضمن بررسي دعا و نيايش در آثار شاعران قرن هفتم، با تكيه بر مثنوي مولوي، آثار عطار و حديقه سنايي به نكات مشترك و همچنين تفاوتهاي آن با ادعيه شيعه نيز بپردازد. در اين رساله ابتدا به تعاريف دعا، مناجات و نيايش پرداخته شده، سپس مقايسه‌اي بين آنها صورت گرفته شده است و پس از آن انواع دعا را از ديدگاههاي مختلف بررسي و تحقيق میکند. در فصل دوم ابتدا تعاريف و معاني اسماء و صفات حق تعالي آمده است؛ یعنی اسماء براساس فراواني تکرار در ادعيه و مناجاتها تنظيم شده و همچنين تناسب اسامي خداوند با خواستهها مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل سوم نسبت بين بندگان با خداوند از ديدگاه عرفا و فلاسفه و اهل كلام بررسي شده و پس از آن به نسبت بين خدا و بندگان در ادعيه و مناجات پرداخته شده و سپس مقايسه‌اي میان آن نسبت‌ها صورت گرفته است. در فصل چهارم ادعيه و مناجات از نظر برخورداري از نظام اخلاقي، مطالعه شده و تحقيق صورت گرفته شده است.در فصل پنجم سلوك عاشقان در ادعيه و مناجاتهاي شاعران و همچنین موانع سلوک بررسي شده است. سؤالاتي كه در مقايسه مناجاتهاي شاعران و ادعيه ممكن است مطرح شود، از اين قرار است: ۱.چه تفاوتي ميان ويژگي‌ها و صفات خداوند كه در ادعيه شيعه و مناجاتهاي مثنويهاي فارسي ذكر شده است، ديده ميشود؟ ۲. تفاوت ميان نسبت بندگان و خدا در منابع ياد شده چگونه است؟ ۳. موانع سلوك در ادعيه شيعه چه هستند؟ 4. موانع سلوك در مناجات مثنويهاي عرفاني چه هستند؟ 5. چه نظام اخلاقي در ادعيه شيعه و مناجات شاعران ديده ميشود؟ فرضيه‌ها فرضيه‌هايي که می‌تو ان در رابطه با این سوالات بیان کرد، عبارت است از: ۱. ميان صفات خداوند در اين منابع تفاوت اساسي ديده ميشود؛ 2. تفاوت اساسي ميان نسبت بندگان و خداوند در منابع يادشده ديده نمي شود. 3. اهتمام به غير حق، اشتغال به غير اهم، درگيري‌ها، كبر، غرور و عجب و عناد و گناه از موانع مطرح در ادعيه شيعه است؛ 4. اشتغال به غير حق، گناه و پليدي‌هاي باطني از قبيل حرص و منيت، از موانع سلوك در مناجات مثنويهاي فارسي است؛ 5. در معارف و ادعيه شيعه به نظامي اخلاقي مبتني بر تركيب معرفت و عشق با يقين و ايمان ميتوان دست يافت كه زمينه تبديل بدي‌ها به خوبي‌ها میشود؛ ولي در مناجات مثنويهاي فارسي مراحلي از نظام اخلاقي ديده نمي‌شود.
ضرورت تحقیق كنكاش در دعاها و مناجاتهاي ادبيات فارسي، ميتواند اين فرصت را براي هر خواننده فراهم آورد و دريابد كه اولاً رابطه شاعران با خالق چگونه بوده است و در عين حال مجالي فراهم آورد تا اين متون بهصورت بهتري معرفي شود. ازسوي ديگر بررسي همانندي‌ها و تفاوتهاي مناجاتها و نيايش‌هاي اين منظومه‌ها با دعاهاي شيعه، شناخت بهتري از جايگاه اين مقوله، در فرهنگ ما مطرح میکند و تلاش كنيم تا سره را از ناسره بازشناسيم ضمن اينكه مي دانيم شباهت‌هاي فراواني ميان اين منظومه ها با دعاها در منابع شيعه وجود دارد به اصالت منابع شيعه پي ببريم و به اين نكته برسيم كه هميشه نيازمند منابع شيعه هستيم. روش تحقيق برای تهيه اين پژوهش، از روش كتابخانه‌اي، مراجعه به منابع ادبي، سايت‌ها و مقاله‌هاي علمي استفاده شده است. ابتدا جمع‌آوري متون و منابع مربوط به موضوع در مطالعه آنها، سپس به بررسي ادعيه و مناجاتها و مقايسه آنها پرداخته شده است. هدف تحقيق هدف این رساله در واقع شناساندن راه سالم‌تر و صحيح‌تر سلوك و بازنمايي سلوك سالم از سلوكی است كه راه به سقر ميبرد و اینکه در جهان تشيع بتوانيم راه صحيح و مبتني بر معارف شيعه را از راه‌هايي كه شبيه و نظير هستند، باز شناسيم و همچنين آثار شاعران عارف پارسي‌گو را به صورت بهتري معرفي كنيم. پيشينه تحقيق منابعي چند، درباره مناجاتهاي شاعران يافت ميشود، اما بيشتر آنها بهصورت جمع‌آوري مناجاتها است و مجموعه‌اي از نيايش‌هاي منظوم تدوين کرده‌اند و برای ادعيه نيز منابع فراوانی وجود دارد كه به تفسير دعاها پرداخته و يا تعريف دعا و انواع آن و چگونگي تاثير بيشتر دعا و برآورده‌شدن حوايج و نيز موانع استجابت دعا بررسي شده اند. برای نمونه به آثاری از استاد علی صفایی حایری درباره دعا وسیر و سلوک میتوان اشاره کرد که در آنها هدف و شیوه دعاکردن و مضامین بلند دعاهایی چون ابوحمزه ثمالی، دعاهای روزانه حضرت زهرا٬ دعای مکارم الاخلاق ودعای کمیل و... به صورت مفصل بررسی شده و با مطالعه آنها نمودار و تصویری از ادعیه در ذهن خواننده ایجاد میشود از آثار ایشان: «بشنو از نی،اخبات، انتظار،نامه‌های بلوغ نظام اخلاقی اسلام، قیام و روش نقد و... را میتوان نام برد، ولي تاكنون پژوهشي با اين اهداف و به ا ين شيوه صورت نگرفته است. لازم است در پايان اين نكته را متذكر شوم كه آنچه در جريان تحقيق باعث تأخير در پيشرفت كار مي شد اين بود كه در ادعيه شيعه باوجود منابع فراوان، موضوعات و مضامين عمدتاً تكراري بود، اما در خصوص مناجات هاي مثنوي هاي عرفاني با كمبود منابع مواجه شدم كه ياري خداوند و راهنمايي هاي هوشمندانه و مفيد استاد گرامي ام جناب دكتر اسكندري راهگشاي بنده در اين مهم گرديد كه لازم مي دانم از ايشان سپاسگزاري نمايم. فصل اول دعا و مناجات 1-. مقدمه در اين فصل كلياتي درباره دعا و مناجات و نيايش آمده است. در ضمن این تعاريف٬ تفاوتها و شباهت‌هاي اين واژه‌ها بررسي شده و پس از آن دعا از زاويه‌هاي مختلف به انواع مختلفي تقسيم‌بندی شده است و هر کدام از انواع ادعیه، از منظرهای مختلف بررسی و تفاوتها و شباهتهای آنها در ادعیه ومناجات‌های شاعران بررسی شده است. 1-2. پيشينه دعا و مناجات شايد بتوان نخستين نجواي آدميان با خداوند تا پگاه آفرينش را در آن زمان پی گرفت كه خداوند امانت خويش را بر آسمان‌ها و زمين و كوه‌ها عرضه داشت و همگان بيمناك از اين بار سنگين سرباز زدند؛ اما انسان جسور و بي‌پروا آن را پذيرفت: «و انا عرضنا الامانه علي السموات و الارض و الجبال فابين ان يحملنها و اشفقن منها و حمله الانسان انه كان ظلوماً جهولاً: ما امانت را بر آسمان‌ها و زمين و كوه‌ها عرضه داشتيم، آنها از حمل آن سر بر تافتند و از آن هراسيدند؛ اما انسان آن را بر دوش كشيد؛ او بسيار ستمكار و نادان بود.»[1] و خدا از او پيمان بر عبوديت خويش گرفت كه «الست بربكم قالوا بلي» و او بر ربوبيت حق اقرار كرد كه «بلی». بعد از آنكه حضرت آدم به‌عنوان خليفه الهي در میان تمام آفريدگان برگزيده شد، با عجز و نياز با پروردگار خود به راز و نياز پرداخت و آن گاه كه به‌خاطر تناول از شجره ممنوعه از بهشت اخراج شد، با ناله و زاري و نيايش طلب مغفرت کرد و خداوند نيز به واسطه رحمت و مهرباني بي‌پايان او را بخشيد و مورد لطف خود قرار داد و پس از آن هر چند انسان جايز الخطا، در انتخاب معبود براي راز و نياز به بيراهه رفت و هر برهه از زمان چيزي را به جاي خالق هستي بخش مي‌پرستيد، اما در فطرت خداجوي خود به دنبال تكيه گاهي مي‌گشت كه مافوق قدرت او باشد و در سختي‌ها و گرفتاري‌ها به او دل ببندد و از او ياري بطلبد و در خلوت تنهايي با او رازونياز كند تا بتواند بار امانت، تكليف، معرفت و عشق الهي را به سر منزل مقصود برساند و خود را بيش از پيش به ربّ خود نزديكتر کند. البته انسان گاهي در پرستش معبود به خطا رفته و به جاي نيايش با خداي يگانه، گاهي سنگ و چوب و گاهي آتش، گاهي آب يا ستارگان و حتي حيوانات را به جاي خالق هستي برگزيده و از آنها ياري خواسته است، اما در ضمير ناخودآگاه خود آنها را واسطه‌اي براي نزديكي بيشتر با پروردگار قرار داده تا بتواند اندكي از دور افتادن خود از حلقه الهي را جبران کند. در ادبيات فارسي به‌ويژه ادبيات عرفاني، نمونه‌هايي مي‌بينيم كه به شيوايي درباره جدايي انسان از خالق حقيقي خود، داد سخن دادهاند. در نوشته‌هاي آنها انسان موجودي است كه از خالق خود كه همان معشوق اوست جدا افتاده و تمام تلاش او در اين عالم، جستن راهي است براي قرب به خداوند متعال. اين تصوير را مولوي در اثر بزرگ خود؛ یعنی مثنوي بدين صورت بیان كرده است:
همان‌طور كه در اين ابيات مي‌بينيم مولوي دوري خود را از معشوق، چون ني جدا شده از نيستان مي‌داند و خود را هر دم مستلزم ناله و نيايش مي‌پندارد تا شايد بتواند با اشك و آه، اندكي از تألم و درد دوري از هجران را بكاهد. با تأمل در تاريخ ميتوان به معابد و مساجد و يا ديگر جاهايي برخورد كرد كه بشر در آنها مشغول عبادت و راز و نياز مي‌شده كه خود گواهي بر اين مدعاست كه آدمي از ابتدای خلقت تا به اكنون دست از دعا و مناجات برنداشته و اين چيزي نيست كه با ظهور ديني مخصوص يا پيامبر و فرقه‌اي پديد آمده باشد. شايان توجه است كه انسان بيشترين توجه و همت خود را صرف بهتر و زيباتر بنا شدن عبادتگاه‌هاي خود كرده است، به همين دليل معمولاً در هر سرزمینی معابد از زيباترين و در عين حال مستحكم‌ترين بناهاي آن ديار محسوب ميشود. تاريخ دعا را ميتوان با پيدايش انسان قرين دانست، چه انسان هرگز از نيازمندي‌ها جدا نبوده و در درون خود اين احساس را داشته است كه بايد در پناه قدرتي آرام بگيرد و زندگي خود را در پناه و اميد به آن مبدأ سپري كند؛ زيرا زندگي انسان در هر لحظه، در گرو فضل و بخشش يك مبدأ ناشناخته است كه آدمي تلاش ميكند خود را به اين مبدأ نزديك کند و اين نزديكي را از راه تضرع و مناجات بر روي خود گشوده است، پس انسان در تمام لحظات و حالت‌هايش براي رسيدن به نيازهايش از دعا جدا نبوده و مناجات يكي از لوازم و ضروريات اصلي زندگي محسوب ميشود تا در سايه آن به خواسته‌هايش دست يابد. حسن ممدوحي در رابطه با تاريخ دعا و قرين بودن آن با پيدايش انسان مي‌گويد: «كاوش‌ها نشان ميدهد كه حتي در دورترين زمان‌ها، معبد و مسجد جزء واقعيت‌هاي غير انفكاك زندگي بشر بودهاند حتي آن زمان كه بشر توان تصور يك مبدأ نامتناهي و قدرت مطلق را نداشته و به اشتباه به بت‌ها پناه مي‌برده و از آنها ياري مي‌جسته است.»[3] خداوند با فرستادن پيامبران به تفصیل شيوه مناجات را به بندگانش آموخته است، به همين دليل نيايشها يكي از بخش‌هاي مهم متون ديني است كه توسط پيامبران آن دين، به مردم آموزش داده شده است. در اغلب اديان الهي نيايش جايگاه ويژه‌اي دارد، به همين دليل متوني كه از روي آن به نيايش مي‌پردازند، معمولا از متون مقدس شمرده ميشود. براي نمونه يكي از فرايض مسلمانان نماز است كه حداقل پنج مرتبه در روز برپا ميشود و در هر نماز دو بار سوره حمد خوانده ميشود. اين سوره نوع خواسته‌هايي كه موجب رستگاري انسان ميشود را به انسان مي‌آموزد؛ زیرا پس از حمد و ستايش باري‌تعالي از خداوند مي‌خواهيم كه در نشان‌دادن راه راست ما را یاری دهد و مارا در زمره مغضوبين درگاه خود يا گمراهان قرار ندهد، هنگامي كه مي‌خوانيم: «اياك نعبد و اياك نستعين اهدانا الصراط المستقيم... .»[4] از او مي‌خواهيم تا رحمت خود را شامل حال ما کند و ما را به حال خود رها نكند تا در گمراهي فرو نرويم و اين خود درسي است كه خداوند منان به انسان آموخته است، زیرا خود فرموده: «اُدعوني استجب لكم: بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را»[5] خداوند انسان را به دعاكردن فرا مي‌خواند؛ زيرا از فطرت انسان و نیازهای او آگاه است و آنها را برآورده مي‌کند. 1-3. تعريف دعا در اغلب اديان دعا موضوعي شناخته شده است و معمولاً متوليان ديني شيوه دعاكردن را به پيروان آن دين مي‌آموزند. براي اينكه بدانيم دعا چه مفهومي دارد، مي‌توانيم تعريف آن را از فرهنگ لغات بيابيم. دهخدا در باره دعا مي‌گويد: ۱.دعا: دعا حاجت خواستن، ادعيه و دعوات، استغاثه به خدا، استدعاي بركت تضرع، درخواست از درگاه خدا، درخواست حاجت از خدا، درخواست حاجت از خداوند براي خود و ديگري، خداخواني
۲.معين دعا را اينگونه معنا ميكند: دعا در لغت به‌معنای خواندن جمله‌هاي مأثور از پيامبر و امامان در اوقات معين براي طلب آمرزش و برآوردن حاجات، نيايشكردن، درخواست حاجت از خدا، نيايش، مدح، ثنا، تحيت، درود، سلام، تضرع و نفرين.[8] [2]. جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی، مثنوی معنوی (به تصحیح و پیشگفتار عبد الکریم سروش) چاپ اول، تهران ،انتشارات علمی و فرهنگی، 1375، دفتر اول بیت 1 تا 4. 1. حسن،ممدوحی کرمانشاهی، نيايش از ديدگاه عقل و نقل،قم ، موسسه چاپ بوستان کتاب و مركز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم،1389 ،ص۲۴. 2.جلال الدين محمد بلخي(مولوي) ،مثنوی معنوی، پیشین، دفتر سوم بیت 1880. 3. محمد معین، فرهنگ فارسی معین ، تهران، نشر فرهنگ نما، کتاب آراد، 1386. جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
||||||||||||||||||||
بررسی رابطه استرس شغلی و سلامت روان با تاکید بر نقش واسطه ای راهبردهای مقابله ای در کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجانفهرست مطالب
فهرست جداول
بررسی رابطه استرس شغلی و سلامت روان با تاکید بر نقش واسطهای راهبردهای مقابلهای در کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان چکیده هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه استرس شغلی و سلامت روان با تاکید بر نقش واسطهای راهبردهای مقابلهای در کارمندان، بود. بدین منظور، از بین کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجاندر سال 1393، با استفاده از فرمول کوکران 241 نفر (214 نفر مذکر و 27 نفر مؤنث)، به شیوهی نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده، انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه استرس شغلی هلریگل و اسلوکام، پرسشنامه سبکهای مقابله با رویدادهای استرسزا (CISS) و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر (GHQ-28)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادههای به دست آمده با استفاده از روش تحلیل مسیر، مورد ارزیابی آماری قرار گرفتند. یافتهها نشان داد استرس شغلی و ابعاد آن قادر به پیشبینی تغییرات مربوط به سلامت روان و همچنین راهبردهای مقابلهی مسألهمدار و هیجانمدار آزمودنیها میباشد. یافتهها همچنین نقش واسطهگری شیوههای مقابله با استرس مسألهمدار و هیجانمدار را در رابطه بين استرس شغلی و سلامت روان مورد تأیید قرار داد. با توجه به یافتهها میتوان سلامت روان را با افزایش راهبرد مسألهمدار از طریق آموزش استفاده از این نوع راهبردها و همچنین کاهش راهبردهای هیجانمدار بهبود بخشید. واژگان کلیدی:استرس شغلی، سلامت روان، راهبردهای مقابلهای، کارکنان. فصل نخست کلیات پژوهش 1-1 مقدمه بدون شک در جوامع امروزی بدون داشتن شغل، زندگی کردن، امکانپذیر نیست و هر فرد به داشتن شغلی نیازمند است تا بتواند به سازمان اجتماعی بپیوندد و در جامعه جایگاه و منزلتی بیابد. با این حال شغل فقط راهی برای تأمین نیازهای ضروری زندگی نیست، بلکه به عنوان یک عنصر حیاتی در موقعیت اجتماعی افراد به شمار میرود (ایاکوویدز، فونتولاکیس، کاپرینیس و کاپرینیس[1]، 2003). این در حالی است که شغل افراد یکی از عمدهترین دلایل تنیدگی در زندگی آنها است. شغل برای هر فرد به عنوان عامل تشکیل دهندهی هویت اجتماعی، منبع تأمین نیازهای زندگی و تشکیل دهندهی هویت اجتماعی محسوب میشود و از منابع مهم تنیدگی به شمار میآید. در مشاغلی که در آنها ارتباط انسانی مطرح است تنیدگی بیشتری وجود دارد (رحمانی، بهشید، زمانزاده و رحمانی، 1389). استرس شغلی[2] امروزه به مسئلهاي شایع و پر هزینه در محیطهاي کاري تبدیل شده است (هوئل، اسپارکس و کوپر[3]، 2006). تقریباً تمام اندیشمندان بر این نکته اذعان دارند که استرس نتیجه تعامل بین فرد و موقعیتی است که فرد، توانایی خود را به منظور پاسخگویی به مطالبات و فشار ناکافی میداند به طوری که موسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی[4] (1999)، استرس شغلی را به صورت پاسخهای فیزیکی و عاطفی زیانآور یک شخص در زمانی که شرایط شغلی با تواناییها، امکانات در دسترس و یا نیازهای نیروی کار مطابقت نداشته باشد تعریف میکند. استرسهای شغلی از جمله استرسهایی هستند که اگر بیش از حد باشند، میتوانند با ایجاد عوارض جسمی، روانی و رفتاری برای فرد سلامت وی را به مخاطره اندازند. همچنین وجود این فشارها، با تهدید اهداف سازمانی، میتواند موجب کاهش کیفیت عملکرد فرد گردد (دیوس و نیواستورم، ترجمه طوسی، 1373). پيامدهاي سازماني استرس، کاهش عملکرد مناسب، افزايش تعداد غيبتها، موارد استعفا، کاهش تعهد سازماني و عدم امنيت شغلي کارکنان و ... ميباشد (فرانکوئيس[5]، 2008). تحقیقات زیادي نشان دهنده وجود استرس شغلی و تحلیل جسمی و روانی زیاد در کارکنان میباشد که منجر به فرار از شغل، برخورد میان کارکنان و جابجایی شدید، اختلال در سلامتی و ناتوانی در انجام وظایف، آسیبپذیري در ارتباطات حرفهاي، کاهش کیفیت مراقبت ارائه شده و نهایتاً نارضایتی و ترك شغل میشود (دورایس و ویلکرسون[6]، 2003). در مطالعات متعدد که در زمينه تأثير استرس شغلي بر سلامت روانی[7] (نیترو و تاکاشی[8]، 1999؛ نیلان[9]، 2002؛ گسرون[10]، 2002؛ هاشمينژاد، رحيمي مقدم، محمديان و امیری، 1392؛ رزمی و نعمتی سوگلی تپه، 1390؛ شهرکی واحد، مردانی حموله، سنچولی و حامدی شهرکی، 1389؛ عقیلینژاد، محمدی، افکاری، عباسزاده دیزجی، 1386) صورت گرفته است، استرس شغلی به عنوان یکی از مهمترین عوامل به وجود آورنده ضایعات رواني و كاهش سلامت روانی معرفي شده است كه دراغلب اين مطالعات استرس به عنوان پاسخي كه مستقيماً تحت تأثير منابع فشارزا تجربه ميشود، در نظر گرفته شده است. اما تأكيد بر اين مسأله اهميت دارد كه استرس همواره به صورت مستقيم از منابع فشارزا ناشينميشود، بلكه نحوه ادراك فرد از استرس، در تجربه آن، نقش اساسي دارد چرا كه بر اساس مطالعات صورت گرفته معلوم شده است كه رويدادهاي استرسزاي مشابه، اثرات متفاوتي در افراد مختلف پديد ميآورند. ازاين رو، اين باور كه متغيرهايي وجود دارند كه رابطه استرس را با سلامت روانی تعديل ميكنند، قوت گرفته است. یکی از متغیرهایی را که در این زمینه میتوان مورد توجه قرار داد، شیوههای مقابله با رویدادهای استرسزاست. به طوری که بر اساس تئوريهاي روان شناختي راهبردهاي مقابلهاي نقش مهمي در كاهش استرس و در نتيجه افزایش سلامت روان افراد دارند؛ به بيان ديگر هر چه منابع افراد براي مقابله بيشتر باشد، كمتر اين احتمال وجود دارد تا گرفتار موقعيتهايي شوند كه در آنها آسيب پذيرترند (بهروزیان، خواجهالدین، هدایی و زمانی، 1388). مکانیسمهای به کار رفته در مقابله با استرس و میزان حمایت اجتماعی و عامل مهم تعیین کننده میزان تحلیل هیجانی و کاهش کارآیی فرد هستند (بیکر، اوبرین و صلاحالدین[11]، 2007). بر اساس تئوريهاي روانشناختي سبكهاي مقابلهاي نقش مهمي در كاهش استرس و در نتيجه سلامت عمومي افراد دارند (چینآوه، 2010؛ ضیغمی و پوربهاالدینی زرندی، 1390). بنابراین با توجه به مطالب ارائه شده اين فرض شکل ميگيرد که راهبردهای مقابله با رویدادهای استرسزا میتواند نقش واسطهای و همچنین تعدیل کننده در رابطهی بین استرس شغلی و سلامت روان داشته باشد بنابراین در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا به بررسی رابطه استرس شغلی و سلامت روان با تاکید بر نقش واسطهای راهبردهای مقابلهای در کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، پرداخته شود. 2-1 بیان مساله نيروي انسانيِ كارآمد پربهاترين و ارزندهترين ثروت و دارايي هر كشور است. جوامع بسياري عليرغم داشتن منابع طبيعي سرشار به دليل فقدان نيروي انساني شايسته و لايق، توان استفاده از اين مواهب الهي را ندارند. نیروی انسانی کارآمد آنهایی هستند که ضمن برخورداری از دانش و مهارت، تواناییهای لازم جهت انجام بسنده و موثر وظایف شغلی از سلامت روان برخوردار باشند (گنجی، 1391). سلامت رواني، به عنوان رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذيرش واقعیتهاي اجتماعي، قدرت سازگاري با آنها و ارضاء نیازهاي متعادل خويشتن تعريف شده است (به نقل از هاشمینژاد و همکاران، 1392). در این خصوص سازمان بهداشت جهانی[12] (WHO) (2005) سلامت روانی را تعادل بین جنبههای مختلف زندگی، جهانی، اجتماعی، روحی، معنوی و هیجان میداند و نحوهای که ما محیط پیرامونمان را اداره میکنیم و برای زندگی خود تصمیم میگیریم از اهمیت خاص برخوردار است. سلامت روانی حالت عملکرد و موفقیتآمیز کنش روانی است که حاصل آن فعالیتهای ثمر بخش، روابط رضایت بخش با دیگران، توانایی سازگاری با تحولات و کنار آمدن با ناملایمات است. ارتقای سلامت روانی در جامعه موجب بهبود کیفیت زندگی میشود. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی از هر 4 نفر 1 نفر (25درصد) از افراد در هر مرحله از زندگی از یک یا چند اختلال روانی رنج میبرند. بر اساس گزارش مرکز کنترل بیماریهای آمریکا[13] (CDC) 8/7 درصد مردان و 3/12 درصد زنان در سنین 24-18 از مشکلات روانی به ویژه استرس رنج میبرند. از ویژگیهای افراد دارای سلامت روانی میتوان به شناخت خود، انگیزهها، آرزوها و محیط خود، یکپارچگی شخصیت که خود موجب هماهنگی بین اعمال مختلف فرد با یکدیگر میگردد اشاره داشت. در ایران نیز این آمار از سایر کشورها کمتر نیست؛ به طوری که در طرح ملی بررسی سلامت و بیماري در ایران میانگین اختلالات در افراد بالاي 15 سال ایران 21درصد گزارش شد (خانی، یکهفلاح و حاجحسینی، 1392). همچنین سازمان جهاني بهداشت بر اساس شاخص جهاني بیماريها، برآورد ميكند كه بیماريهاي رواني از جمله استرسهاي مربوط به اختلالات رواني، دومین علت ناتوانيها تا سال 2020 خواهد بود (به نقل از کالیا[14]، 2002). این در حالی است که مطالعات متعدد انجام گرفته در گروههاي شغلي مختلف، بين سلامت رواني و رضايت شغلي افراد ارتباط قابل توجهي نشان دادهاند؛ به نحوي كه افراد با رضايت شغلي كمتر از سلامت رواني كمتري برخوردار بودهاند (اُ-سولیوان، کیان و مورفی[15]، 2005). یکی از عاملهایی که میتواند سلامت روانی افراد را تحت تأثیر قرار دهد، استرسهای ناشی از شغل است. افرادی که استرس زیادی را تحمل میکنند توجه کمتری به انجام کار خود دارند و بنابراین ممکن است به خود و دیگر افراد سازمان آسیبهایی وارد کنند. به طور کلی استرس شغلی، بازده و بهره‌وری کارکنان را پایین می‌آورد و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ و ﺑﺪﻧﯽ دارد. ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﺘﺮس ﮐﺎرﮐﺮد ﺷﻐﻠﯽ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري ﺟﺪي ﮔﺮدد (ﻣﻬﺪاد، 1389). هلمز[16] (2002) یکی از عوامل موثر بر عملکرد افراد در سازمانها را، استرس شغلی میداند که سلامت روانی بسیاری از افراد را در معرض خطر قرار داده است. بدین لحاظ در دهه اخیر موضوع استرس و آثار آن در سازمان به یکی از مباحث اصلی رفتار سازمانی تبدیل شده است (به نقل از رضائیان، 1383). استرس شغلي زماني روي ميدهد كه انتظارات از فرد بيشتر از اختيارات و تواناييهاي او باشد. وقتي كه در محيط كار مجال نشان دادن خلاقيت، تصميمگيري و درايت از فرد گرفته شود در او استرس بروز مينمايد كه در نهايت منجر به كاهش كارايي ميشود؛ اين امر يكي از مشكلات و تهديدهاي بزرگ، جهت سلامت افراد در جوامع مدرن امروزي است (مسلر و کاپوبینانکو[17]، 2001). در اغلب تحقيقاتی که استرس شغلی را مورد کنکاش قرار دادهاند نشان داده شده است که نيروى كار در معرض استرس شغلى در كشورهاى توسعه يافته حدود 30 درصد مىباشد كه اين ميزان در كشورهاى در حال توسعه به مراتب بيشتر است (سوارد[18]، 2004). شواهدي در دست است که نشان میدهد استرس میتواند بر روي سلامتی فرد و پیامدهاي مهم سازمانی از قبیل بهرهوري نیز تأثیرگذار باشد (لادو[19]، 1999). نارضایتی شغلی از پیامدهای استرس شغلی محسوب میشود و از نظر اقتصادی و اجتماعی برای فرد هزینههایی در بر خواهد داشت (تایسون و پونگرونگفانت[20]، 2004). همچنين استرس شغلی با كاهش كارايي افراد، باعث افزايش ميزان غيبت از محل كار، كاهش توليد، جابجايي نيرو، تعارضهاي كاري، هزينههاي پزشكي، از كار افتادگي و بودجههاي مربوط به استخدام نيروهاي جديد باعث وارد شدن هزينههاي گزافي به سازمانها و شركتها ميشود (قاسمی پیرلوطی و همکاران، 1392). به طوری که سازمان بین المللي كارگر[21] (ILO) هزينههاي وارد بر كشورها به دلیل استرس شغلی را 1 تا 5/3 درصد تولید ناخالص داخلي تخمین زده و اعلام ميكند كه اين مقدار در حال افزايش است (به نقل از هاشمینژاد و همکاران، 1392). بنابراین ميتوان با شناسايي و اصلاح عوامل تنشزاي محیط كار، از ايجاد بیماريهاي رواني در اين گروه از افراد جلوگیري كرد و جلوی هزینههای تحمیلی ناشی از آن را گرفت. از سوی دیگر، لیندن[22] (2005) معتقد است مدیریت استرس، توانایی افراد را براي کاهش استرس و سازگاري مناسب با موقعیتهاي استرسآور افزایش میدهد. یکی از راههای تعدیل اثرات مخرب استرس شغلی، تأثیر بر راههایی است که استرس شغلی از آن طریق بر روی سلامت روانی تأثیر میگذارد. یکی از این راهها، راهبردهای مقابله با رویدادهای استرسزا است که به نظر میرسد استرس شغلی از طریق آن سلامت روانی فرد شاغل را هدف قرار میدهد. شيوههاي مقابله با استرس يعني فرآيندي كه به وسيله آن افراد مسائل ناشي از استرس و هيجان منفي ايجاد شده را تحت كنترل خود در ميآورند (پنلی و توماکا[23]، 2002). راهبردهای مقابلهای مجموعهای از تلاشهای شناختی و رفتاری فرد است که در جهت تعبیر و تفسیر و اصلاح یک وضعیت تنشزا به کار میرود و منجر به کاهش رنج ناشی از آن میشود (لازاروس، 1984). سه راهبرد اصلی مقابله عبارتند از: راهبرد مقابلهای هیجانمدار که شامل کوششهایی جهت تنظیم پیامدهای هیجانی واقعه تنشزاست و تعادل عاطفی و هیجانی را از طریق کنترل هیجانات حاصله از موقعیت تنشزا حفظ میکنند؛ راهبرد مقابلهای مسالهمدار شامل اقدامات سازنده فرد در رابطه با شرایط تنشزا است و سعی دارد تا منبع تنیدگی را حذف کرده یا تغییر دهد؛ و راهبرد مقابلهای اجتنابمدار شامل اقدامات که در آن فرد سعی میکند از عامل استرس دوری کند (فولکمن و لازاروس[24]، 1984). در حوزه رابطه سلامت روانی و راهبردهای مقابلهای، میتوان گفت که سلامت روانی در یک تعامل دو طرفه از سویی از نتایج انتخاب و استفاده از راهبردهای مقابلهای موثر و متناسب با تغییر و تنش محسوب میگردد و از سوی دیگر خود زمینهساز فضای روانی سالمی است که در پرتو آن شناخت صحیح و ارزیابی درست موقعیت تنشزا جهت انتخاب راهکار مقابلهای موثر، میسر میگردد. روانشناسی سلامت برای نقش راهبردهای مقابلهای در چگونگی سلامت جسمانی و روانی اهمیت زیادی قائل است. راهبردهای مقابلهای به عنوان واسطه بین استرس و بیماری شناخته شدهاند (فولکمن و لازاروس، 1984). در این زمینه از دیدگاه علمی راهبردهايي كه فرد در رويارويي با موردهاي استرسزا به كار ميبرد، نقش اساسي و تعيين كننده در سلامت جسماني و رواني فرد و بالطبع آن خشنودي شغلي او ايفا ميكند، افزون بر اين نظريههاي متعددي وجود دارند كه بيان ميكنند، ماهيت راهبردها و منابع رويارويي فرد طي تحول شخصيت شكل ميگيرد و عاملهاي محيطي در شكلگيري آن نقشي قاطع دارند. وجود برخي از اين عاملها باعث ميشوند كه واكنش فرد به سطوح بالاي استرس كاهش يابد و آثار زيانبار آن تعديل شود و بنابراين، فرد بهتر بتواند به رويارويي با آن بپردازد (سایبانفرد، 1381). افرادي كه دچار استرس ميشوند و توان رويارويي كارآمد با آنها را ندارند، از جنبههاي جسماني، رواني و رفتاري دچار مشكل ميشوند، اما آنچه در اين بين ميتواند مايهي خوشبختي و اميدواري باشد، شناسايي عامل مهم راهبردهاي رويارويي است كه به عنوان يك متغير ميانجي ميتواند پيامدهاي استرس را تحت تأثير قرار داده و مهار كند و يا به آن دامن زند (شفیعی سروستانی و شجاعتی، 1387). بنابراین با توجه به مطالب مطرح شده در این قسمت میتوان مدلی جهت تبیین تأثیر استرس شغلی بر سلامت روانی کارکنان ارائه کرد که در آن انتظار میرود راهبردهای مقابلهای در رابطهی بین استرس شغلی و سلامت روانی، [1] - Iacovides, Fountoulakis, Kaprinis & Kaprinis [2] - job stress [3] - Hoel, Sparks & Cooper [4] - National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) [5] - Francois [6] - Devries & Wilkerson [7] - mental health [8] - Norito & Takashi [9] - Neylan [10] - Gesrhon [11] - Baker, OBrien & Salahuddin [12] - World Health Organization (WHO) [13] - Centers for Disease Control and Prevention (CDC) [14] - Kalia [15] - O`sullivan, Keane & Murphy [16] - Holmes [17] - Mesler & Capobianco [18] - Seward [19] - La Dou [20] - Tyson & Pongruengphant [21] - International Labour Organization (ILO) [22] - Linden [23] - Penley & Tomaka [24]- Folkman & Lazarus جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
رابطه استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده با فرسودگی هیجانی پرستاران شاغل در بیمارستان دولتی استان هرمزگانفهرست مطالب فصل اول (کلیات تحقیق) - 1-3 ) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق7 - 1-6 ) تعریف واژه و اصطلاحات10 فصل دوم (مروری بر تحقیقات انجام شده) 2-2-4) تقسيم بندي مشاغل بر حسب فشار رواني13 - 2-5) تعریف فرسودگی هیجانی:18 2-5-1) فرسودگی هیجانی در پرستاران18 - 2-6 ) رويكرد هاي مختلف نسبت به فرسودگي :23 2-6-3) رويكرد روانشناختي- اجتماعي:26 2-9-3 ) عوامل اجتماعی ایجاد کننده استرس38 - 2-10) نظریه هایی در رابطه با استرس شغلی40 2-10-8 )مدل احساس محور استرس حرفه ای42 2-10-9 ) نظریه احساس کانن ـ بارد42 2-10-10 ) نظریه برانگیختگی شناختی اریکسونو یورسین43 2-10-11 ) نظریه خودکار آمدی بندورا43 2-11-2 )کنترل نداشتن بر قسمت هایی از کار44 2-11-3 ) روابط میان فردی ضعیف44 2-11-4) ارتقا و تایید ناکافی44 2-11-8 ) ناخوشایند/ناخوشایند45 2-11-10) خوشایند، ناخوشایند و چندگانه46 - 2-12 ) اثرات استرس در محیط کار46 - 2-13)عامل های استرس شغلی در محیط کار47 - 2-14) استرس شغلی در پرستاران48 - 2-16) تعاریف مختلف از تعهد سازمانی51 - 2-17) نظریه هایی در رابطه با تعهدسازمانی54 2-17-2) دیدگاه بکر و بیلینگس54 - 2-18 ) نتایج و پیامدهای تعهد سازمانی58 2-21-1)نظریه اپستاین در رابطه با تفکر سازنده63 - 2-25) تاثیر تفکر و نوع شناخت بر کنترل استرس و سلامتی68 - 2-26) تفکر سازنده ضعیف و استرس71 - 2-28) رابطه فرسودگی هیجانی و استرس شغلی72 - 2-29) رابطه فرسودگی هیجانی و تعهد سازمانی73 - 2-30) رابطه فر سودگی هیجانی و تفکر سازنده74 - 3-3) جامعه آماری و حجم نمونه80 3-5-1) ابزار گرد آوری داده ها80 - 3-6) روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها85 فصل چهارم (تجزيه و تحليل و بیان نتایج حاصل از تحقیق) فصل پنجم (بحث و تفسیر و نتیجه گیری و جمع بندی) 5-2-1) یافته های مربوط به بررسی فرضیه های تحقیق108 - 5-3) بحث و نتیجه گیری کلی110 منابع پیوستها فهرست جدولها جدول 4-1: توزیع و درصد فراوانی سن ازمودنیهای تحقیقError! Bookmark not defined. جدول 4-2: توزیع و درصد فراوانی میزان تحصیلات ازمودنیهای تحقیقError! Bookmark not defined. نمودار 4-2 مربوط به میزان تحصیلات ازمودنیهای تحقیقError! Bookmark not defined. جدول 4-3:میانگین و انحراف معیار فرسودگی هیجانی به تفکیک جنسیتError! Bookmark not defined. جدول 4-6: میانگین و انحراف معیار استرس شغلی و زیر مقیاسها به تفکیک جنسیتError! Bookmark not defined. جدول 4-7 ماتریس همبستگی متغیر فرسودگی هیجانی با تعهد سازمانیError! Bookmark not defined. جدول 4-8 ماتریس همبستگی متغیر فرسودگی هیجانی با تفکر سازندهError! Bookmark not defined. جدول 4-9 ماتریس همبستگی خردهمقیاسهای فرسودگی هیجانی با استرس شغلیError! Bookmark not defined. جدول 4-11خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های تعهد سازمانیError! Bookmark not defined. جدول 4-12 نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-14خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های تفکر سازندهError! Bookmark not defined. جدول 4-15 نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-17خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های استرس شغلیError! Bookmark not defined. جدول 4-18 نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-20:رخلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های پیش بین تحقیقError! Bookmark not defined. جدول 4-21: نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-23: خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های تعهد سازمانیError! Bookmark not defined. جدول 4-24: نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-26خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های تفکر سازندهError! Bookmark not defined. جدول 4-27 نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-29خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های استرس شغلیError! Bookmark not defined. جدول 4-30نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. جدول 4-32خلاصه مدل رگرسیون برای مولفه های پیش بین تحقیقError! Bookmark not defined. جدول 4-33 نتایج اماری تحلیل واریانس جهت ازمون معناداری مدل ارائه شدهError! Bookmark not defined. چکیدهپژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده با فرسودگی هیجانی پرستاران انجام گرفته است. این طرح یک طرح توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پرستاران شاغل در سطح استان هرمزگان بودند و نمونه آماری با روش نمونه گیری تصادفی از میان پرستاران شاغل در بیمارستان حضرت ابوالفضل (ع) شهرستان میناب انتخاب شدند. تعداد افراد نمونه 150 نفر با مدرک تحصیلی فوق لیسانس، لیسانس و دیپلم های بهیاری بودند و از بین آنها 74 نفر مرد و 76 نفر زن بودند. ابزار تحقیق پرسشنامه فرسودگی هیجانی مسلش و جکسون، پرسشنامه استرس شغلی HSE ، پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر و پرسشنامه تفکر سازنده CTI بود. در این پژوهش متغیر ملاک فرسودگی هیجانی پرستاران و استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده به عنوان متغیر پیش بینی بودند. برای بررسی فرضیه های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد بین فرسودگی هیجانی و استرس شغلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مولفه های تقاضا و کنترل به طور مثبت و معنادار و مولفه های حمایت و نقش به طور منفی و معنادار فراوانی وشدت فرسودگی هیجانی نمونه های مورد مطالعه را پیش بینی می کند. همچنین بین فرسودگی هیجانی و تعهد سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مولفه های تعهد عاطفی و هنجاری نقش معناداری در پیش بینی فراوانی و شدت فرسودگی هیجانی داردو بین فرسودگی هیجانی و تفکر سازنده رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مولفه نگرش نسبت به خود رابطه معناداری در پیش بینی فراوانی و شدت فرسودگی هیجانی دارد و سایر مولفه های تفکر سازنده به طور معناداری فراوانی و شدت فرسودگی هیجانی را پیش بینی نمی کند. همچنین مولفه های استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده به طور ترکیبی فرسودگی هیجانی را پیش بینی می کنند. در این میان مولفه های تقاضا و کنترل به طور مثبت و معنادار و مولفه های حمایت و نقش به طور منفی و معنادار فراوانی و شدت فرسودگی هیجانی را پیش بینی می کنند. سایر مولفه ها در پیش بینی فرسودگی هیجانی معنادار نیستند. درمجموع متغیر های پیش بین و مولفه های آن 79% از واریانس فرسودگی هیجانی را نبیین میکند. در نهایت می توان نتیجه گرفت فرسودگی هیجانی در پرستاران با استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده ارتباط دارد و با کاهش استرس شغلی، ایجاد خشنودی شغلی و خلق تفکر مثبت در پرستاران و رشد مهارت های انطباقی آنها می توان فرسودگی هیجانی پرستاران را کاهش داد. واژه های کلیدی: فرسودگی هیجانی ـ استرس شغلی ـ تعهد سازمانی ـ تفکر سازنده ـ پرستاران فصل اول کلیات تحقیق 1-1) مقدمه ضرورت توجه به فرسودگی هیجانی به عنوان یکی از مهم ترین پیامدهای استرس شغلی، از جمله موضوع های مهم در مطالعات رفتار سازمانی به شمار می آید. برخلاف مطالعات گذشته که هیجانها در آن مورد توجه قرار نمی گرفت و محل کار، محیطی عقلایی در نظر گرفته می شد. امروزه پژوهشگران به این نکته پی برده اند که هیجانات و نحوه بروز آنها می تواند اهمیت برون داده های سازمانی و فردی را تشریح کند.عوامل استرس زا و آزارنده محیط کار می توانند سبب حالات هیجانی منفی و خلق گردند. این شرایط ممکن است شامل موقعیت هایی شود که باعث ایجاد فرسودگی هیجانی در کارکنان شود.مراکز درمانی یکی از مهم ترین نهادهای ارائه خدمات به شمار می آید که در بازگشت، حفظ و ارتقا سلامت جسمانی و روانی بیماران نقش مهمی را ایفا می کنند .در این بین پرستاران 50 تا 60 درصد نیروی انسانی تخصصی بیمارستانها را تشکیل می دهند .حجم کار پرستاران بسیار زیاد است و آنان اغلب با شرایط حساس مرگ و زندگی سر و کار دارند. کوچکترین اشتباهی ممکن است پیامدهای جبران ناپذیری داشته باشد و بسیاری از موقعیت های اضطراری پیش می آید که لازم است تصمیم آنی گرفته و بی درنگ و دقیقاً اجرا شود. این گونه شرایط و نظایر آنهادر حرفه پرستاری، تاثیر خود را می گذارند و اغلب موجب فرسودگی هیجانی شاغلان این حرفه ها می شوند .این امر با توجه به حیاتی بودن شغل پرستاری می تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات، ترک خدمت و غیبت از کار، کاهش کارایی پرستار در برقرار کردن تعامل مناسب با بیمار و مراقبت از وی و کاهش کیفیت خدمات درمانی و صدمات و زیان های وارده به بیماران و ایجاد هزینه های فراوان و غیرقابل جبران گردد .فرسودگی هیجانی نه تنها به کارکنان بلکه به سازمان نیز آسیب جدی وارد می کند.بنابراین ضروری است که سازمان های درمانی با شناسایی عوامل موثر بر ایجاد فرسودگی هیجانی، راه حل ها و راهکارهای بهینه و کارآمد جهت مقابله و کنار آمدن با فرسودگی هیجانی را ارائه دهند. 1-2) بیان مسئله فرسودگی هیجانی[1]، به عنوان یکی از حوزه های فرسودگی شغلی مورد توجه است که مسلش[2] و جکسون [3]مطرح کرده اند زمانی به وقوع می پیوندد که فشارهای متعدد ناشی از تقاضا های شغلی در طول زمان موجب انباشت خستگی در فرد می شود. از علائم آشکار فرسودگی هیجانی می توان به افزایش غیبت ازکار، کناره گیری و ترس از بازگشت به شرایط کارپس از کناره گیری و غیبت اشاره کرد (لوین[4] و سالگر[5]،2009). فرسودگی هیجانی احساس پوچی، درماندگی و نومیدی است که به دلیل خواست های عاطفی و فیزیولوژیکی افراطی ایجاد می شود. در این حالت فرد نسبت به کار، مشتریان و یا ارباب رجوع سازمان و همکاران خود با دیدی منفی برخورد می کند. این موضوع که کارمند فرسوده قادر نیست احساس ها و خواست های دیگران را رعایت کند، در واقع گویای آن است که برخورد چنین فردی عاری از جنبه انسان دوستانه شده است. کارکنانی که از فرسودگی هیجانی رنج می برند نسبت به کارشان بسیار سخت گیرند و از قوانین و مقررات و روش های انجام کار به صورت اجبار تبعیت می کنند،چون خسته تر از آنند که بتوانند آرام باشند. کارکنان فرسوده فشار زیادی را برسلامتی روانی و کارایی همکاران و زیردستان خود وارد می آورند، قربانیان فرسودگی هیجانی با کار سخت و غیرمعمولی که در سازمان انجام می دهند،احترام و یا دانش های قابل توجهی کسب می کنند و به خودشان ثابت می کنند که افراد با ارزشی هستند، بهای اضافه کاری طولانی مدت آنها، انبوهی از استرس و همچنین کاهش سریع انرژی است که بدن نمی تواند انرژی هدر رفته را به همان میزان جایگزین نماید و همین شرایط منجر به مشکلات جسمی و روانی می گردد.. وقتی که ذخیره های جسمانی بر اثر ادامه یافتن شرایط شغلی استرس زا ته می کشد، ممکن است به موازات آن نیروهای عاطفی فرد نیز تحلیل روند. نشانه اولیه فرسودگی هیجانی زمانی مشخص می شود که این قبیل کارکنان ساعات طولانی تری را صرف انجام کار می کنند. اما به دلیل خستگی و انعطاف پذیری کمتر به نتیجه می رسند.(ماسلاچ[6]،1982). مطالعه ای روی 219 سرپرست و مدیر موسسه رفاه دولتی نشان می دهد که فرسودگی هیجانی تقریباً با استرس شغلی ارتباط دارد.استرس شغلي را مي توان روي هم جمع شدن عاملهاي استرسزا و آن گونه وضعيت‌هاي مرتبط با شغل[7] دانست كه بيشتر افراد نسبت به استرسزا بودن آن اتفاق نظر دارند. براي نمونه يكي از وضعيت‌هاي پراسترس[8] و مرتبط با شغل اين است كه از يك سو كارگر يا كارمند در معرض خواست ها يا فشارهاي زياد در محيط كار قرارگيرد و از سوي ديگر براي برآوردن اين خواست‌ها وقت محدودي در اختيار داشته باشد و طبيعي است كه چون نمي تواند از پس انجام آنها برايد با ايرادگيري‌هاي پي در پي سرپرستان روبه رو ميشوند . فرسودگی هیجانی پیشرفته با انرژی، حرمت ذات، خود اثربخشی و دلبستگی شغلی پایین و با افزایش در نشانگان استرس جسمانی مشخص می شود و در مواقع بسیاری که حمایت اجتماعی مورد نیاز است، کناره گیری اجتماعی بروز می کند و به طور قابل ملاحظه ای عملکرد شغلی بدتر می شود و معمولا ارزیابی ضعیفی از عملکرد این افراد به عمل می آید. پژوهشهای زیادی تائید کرده که تجربه استرس مرتبط با شغل و به دنبال آن فرسودگی هیجانی ناشی از استرس شغلی می تواند اثرات زیان آوری برسلامت جسمی و روانی اشخاص داشته باشد. (سیئول[9]، اسپکتور[10]، کوپر[11]، 2005). پرستاری یکی از مشاغل به شدت پر استرس است، طوری که انستیتوی ملی بهداشت و ایمنی حرفه ای (NIOSH) آمریکا آن را در راس چهل حرفه پراسترس معرفی کرده است. منابع استرس شغلی زیادی در محیط کار پرستاران تشخیص داده شده و در این راستاگران باری، فوریت کار، مرگ بیماران، استقلال در عمل، فقدان حمایت اجتماعی،تناسب شغلی ضعیف،عدم کفایت دانش تخصص لازم، محل کار ناایمن و محیط مراقبت بهداشتی به سرعت در حال تغییر، به عنوان استرس زاهای پرستاری شناخته شده اند.( آدایی[12]،وانگ[13]،2006 ؛همینگ وی[14]، اسمیت[15]، 1999). تحقیقات در گذشته نشان داده است که برون دادهای شغلی مثل استرس شغلی در ایجاد فرسودگی هیجانی موثر می باشد.( به نقل از توی[16]،آدامز[17]،1993). یکی از عوامل موثر در عملکرد پرستاران در بیمارستان داشتن تعهد سازمانی است و آنجا که تعهد سازمانی نوعی وابستگی عاطفی به سازمان می باشد.( به نقل از هراسکوویچ[18]، می یر، 2002).و شغل پرستاری با فشار عصبی زیاد و استرس همراه است و استرس شغلی و تعهد سازمانی نیز از عوامل تعیین کننده سازمانی هستند. پرستاران به واسطه ماهیت شغلشان به شدت در معرض فرسودگی هیجانی هستند. تعهد سازمانی متغیری است که با انگیزش و خشنودی شغلی پیوسته است و دارای اجزاء زیر می باشد. ـ قبول ارزشها و اهداف سازمان ـ تمایل به اعمال تلاش برای سازمان ـ دارا بودن میل قوی برای پیوسته ماندن به سازمان(ماودی[19]،پورتر[20] و استیرز[21]، 1982). اخیرا روان شناسان صنعتی و سازمانی یک مفهوم سه مولفه ای از تعهد ارائه نموده اند: (می یر[22]،آلن[23]، اسمیت،1993) .این سه مولفه عبارتند از: 1- عاطفی[24] 2- مستمر[25] 3- هنجاری[26] تعهد عاطفی یا نگرش هنگامی رخ می دهد که کارکن به دلیل پیوستگی عاطفی میل به ماندن در سازمان دارد. تعهد مستمر هنگامی وجود دارد که یک فرد باید در سازمان باقی بماند چون او به مزایا و حقوق نیازمند است و نمی تواند شغل دیگری پیدا کند. تعهد هنجاری از ارزشهای کارکنان نشان می گیرد. افراد چنین باوری دارند که به سازمان مدیون هستند و در آن باقی می مانند و آن را درست ترین چیزی می دانند که انجام می دهند. تعهد سازمانی برای کارکنان مفید است و سبب افزایش انگیزش و خشنودی آنها و سبب پاداشتهائی چون ارتقاء و افزایش حقوق می شود. تحقیقات نشان میدهدابتدا استرس زمینه را برای فرسودگی هیجانی فراهم می آورد و پیش از آنکه استرس بطور مستقیم باعث واکنشهای رفتاری شود، ابتدا با اعمال فشار های متعدد برفرد باعث بهم خوردن تعادل روانی و عاطفی و نحوه تفکر آنها میشود(گل پرور و همکاران، 1387). براساس نظریه اسپتاین، افرادی در کنار آمدن با استرس موفق ترند معمولا سازنده تر فکر می کنند افرادی که تفکرشان تخریبی است دچار استرس می شوند(اپستاین[27]،مایر،1989).طبق نظریه اسپتاین با یادگیری تفکر به گونه ای متفاوت می توان استرس را نیز کنترل کرد. اسپتاین چهار نوع تفکر طبقه بندی شده را تعیین کرد. تفکر طبقه بندی شده، تفکر خرافی، خوش بینی خام، تفکر منفی. مطالعه مقیاس های تفکر سازنده شاخص هایی را در مورد تفاوت بین افراد با تفکر سازنده و افراد با تفکر مخرب نشان می دهد. تفاوت اصلی هنگام دریافت پیامدهای منفی رخ می دهد. هر دو گروه خواهان نتایج مثبت اند.اما افراد با تفکر مخرب، بعد از دریافت پیامد منفی، بیشتر گرایش به تعمیم دهی بیش از حد نسبت به خود دارند. عزت نفس آنها کاهش می یابد. احساس افسردگی می کنند و نسبت به عملکرد آتی خود احساس درماندگی می کنند و اینها نشان دهنده برخی از ویژگیهای افراد افسرده است. اسپتاین معقتد است افرادی که تفکر سازنده ضعیف دارند استرس بیشتری تجربه می کنند و به طور خود انگیخته با خلق تفکر منفی به نبود استرس زاهای بیرونی و تهدید آمیز بودن استرس زاهای بیرونی فکر می کنند.لذا پژوهش حاضر به دنبال پیش بینی فرسودگی هیجانی، از طریق متغیرهای استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده می باشد. 1-3 ) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق تقریبا در همه کشورها بخش عمده ای از نیروی انسانی نظام درمانی را پرستاران تشکیل می دهند.پرستاران از جمله افرای هستند که ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ باسایر مردم دارند.مسولیت سلامتی و زندگی انسانها را به دوش می کشند و با بیماران وبیماریهای درمان ناپذیر روبرو هستند.از این رو پیوسته فشارهای روانی شدیدی را تجربه می کنند. روابط با بیمار، به تخلیه ذخایر عاطفی پرستار می انجامد واین علامت محوری فرسودگی هیجانی است. بروز نشانگان فرسودگی هیجانی با پیامدهایی همراه است که مهمترین آنها عبارتند از: افت سطح سلامت روانی و جسمانی پرستار، غیبت از محل کار، تغییر شغل، افت کیفیت مراقبت از بیمار و کاهش رضایت بیمار. (کلیفدر[28]، پاور[29] و لز[30]،2001؛اشنیدر[31] و بوش[32]،1998؛بلانی[33]،فرلانی و گنجی[34]،1996). روشن است که این روند افت کیفی و کمی خدمات بهداشت و درمان را به دنبال دارد.پرستارانی که از فرسودگی هیجانی رنج می برند از نظر روانی بی تفاوت،افسرده،زود رنج وخسته می شوند،از همه جنبه های محیط کارشان چون همکارن ایراد می گیرندو به طور منفی به پیشنهاد های دیگران واکنش نشان می دهند .کیفیت کار آنها ،نه لزوما کمیت کاهش می یابد.مطالعات انجام شده در آمریکا نشان می دهد در چهار سال گذشته 18%افزایش در میزان شکایات بر علیه پرستاران وجود داشته است.این افزایش ممکن است مربوط به افزایش تعداد پرستارانی باشد که در شرایط فشار کاری کار می کنند و از فرسودگی هیجانی رنج می برند.بیشترین شکایات مربوط به مرگ بیماران بوده است .تقریبا 20% خطاهای پرستاری منجر به مرگ شده،33%آسیب دائمی جدی به همراه داشته و بقیه موارد منجر به آسیب های موقت شده است.(میلر،2010). همچنین مطالعات انجام شده در کشور نشان میدهد که از 2585مورد مرگ مادران باردار در طی سال های 1384-1378،تقریبا 60% به علت خطاهای پزشکی ،پرستاری و مامایی به علت حجم کاری بالا ، کار در شرایط پر استرس و فرسودگی عاطفی بوده است.(فاطمه فارابی و همکاران،1388).روشن است که این روند افت کیفی و کمی خدمات بهداشت و درمان را به دنبال دارد.از این رو شناسایی هرچه بیشتر عوامل موثر بر فرسودگی هیجانی پرستاران می تواند در ارتقای سطح سلامت و خدمات ارائه شده توسط پرستاران سودمند باشد.با توجه به مطالب یاد شده تحقیق قصد دارد به بررسی متغیر فرسودگی هیجانی و ارتباط آن با استرس شغلی،تعهد سازمانی و تفکر سازنده در پرستاران بپردازد. 1-4 ) اهداف مشخص تحقیق 1-4-1) هدف کلیتعیین و پیش بینی رابطه بین استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده با فرسودگی هیجانی پرستاران 1-4-2) اهداف جزئی
1-5 ) فرضیه های تحقیق 1-5-1) فرضیه اصلیبین استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده با فرسودگی هیجانی پرستاران رابطه وجود دارد.
1-5-2) فرضیه های جزئی
[1] -Emotional Exhaustion [2]-Maslach [3]-jackson [4] - Lewin [5]-Salger [6]-Maslach [7]- job – related stuations [8]- stressful [9]-Siuol [10]-Spector [11]-Cooper [12]-Addae [13]-Wang [14]-Hemingway [15]-Smith [16]-Tovey [17]-Adams [18]-Herscovitch [19]-Mowday [20]- porter [21]-steers [22]-Meyer [23]-Allen [24]Affective com mitment [25]-Continuance com mitment [26]-Normal commitment [27]-Epstiein [28]-Klifedder [29]-power [30]-Wells [31]-Schneider [32]-Bush [33]-Bellani [34]-Furlani جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
بررسی رابطه عزت نفس وخلاقیّت با تعصّب در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرجاسکفهرست مطالب عنوانصفحه 1-7 تعریف عملیاتی و مفهومی متغیرها12 فصل دوم(ادبیات و پیشینه پژوهش)14 2-2 پیشینه پژوهش 15 2-3 رابطه متغیرهای پژوهش47 2-4 پیشینه پژوهش های انجام شده54 3-3 جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری پژوهش68 3-6 روش کار ............................................................................................................................78 3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ..........................................................................................78 فصل چهارم(تجزیه و تحلیل داده ها)79 4-4 یافته های مربوط به فرضیه ها88 5-2 نتایج پژوهش: بررسی فرضیه ها97 5-4 محدودیت ها و مشکلات پژوهش111 ضمائم........................................................................................................................................122 فهرست جداول عنوان صفحه جدول4-1 :فراوانی و درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سن............................................ .80 جدول 4-2: فراوانی و درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک جنسیت......................................82 جدول 4-3: فراوانی و درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سطح تحصیلات.........................84 جدول 4-4: میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش86 جدول 4-5: نتایج همبستگی متغیرهای عزت نفس و تعصب88 جدول 4-6: اثر و ارتباط متغیرهای عزت نفس و تعصب 89 جدول 4-7: ضرایب رگرسیونی متغیرهای عزت نفس با تعصب 89 جدول 4-8: نتایج همبستگی متغیرهای خلاقیت و تعصب90 جدول 4-9: اثر و ارتباط متغیرهای خلاقیت و تعصب90 جدول 4-10: ضرایب رگرسیونی متغیرهای خلاقیت و تعصب 91 جدول4-11: نتایج همبستگی متغیرهای خلاقیت وعزت نفس91 جدول 4-12 : اثر و رابطه متغیرهای خلاقیت و عزت نفس92 جدول4-13:ضرایب رگرسیونی متغیرهای خلاقیت و عزت نفس 92 جدول 4-14: نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری و واریانس متغیرهای پژوهش ...................93 جدول4-15: ضرایب رگرسیونی متغیرهای پژوهش.................................................................93 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودار 4-1: فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سن.............................................................................81 نمودار 4-2: درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سن...................................................................82 نمودار 4-3: فراوانی آزمودنی ها به تفکیک جنسیت .....................................................................83 نمودار 4-4: درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک جنسیت............................................................84 نمودار4-5: فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سطح تحصیلات .........................................................85 نمودار4-6: درصد فراوانی آزمودنی ها به تفکیک سطح تحصیلات................................................86 نمودار4-7: مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش...............................................................................87 چکیده :پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه عزت نفس وخلاقیت با تعصب در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرجاسک انجام گرفته است. روش پژوهش همبستگی است. روش نمونه گیری این پژوهش نمونه گیری خوشه ای است. حجم نمونه این پژوهش 290 نفراست که از بین دانشجویان با رشته های تحصیلی مختلف انتخاب شده اند. ابزاراندازه گیری این پژوهش پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت(58سؤالی)، پرسشنامه خلاقیت عابدی(1362)، و پرسشنامه محقق ساخته تعصب بود. براي بررسي فرضيه هاي پژوهش از آزمون MANOVA، آزمون t تک گروهی وهمبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین عزت نفس وتعصب رابطه معنادار وجود دارد. بین خلاقیت وتعصب رابطه معنادار وجود دارد اما همبستگی میان دو متغیر منفی است. بین عزت نفس وخلاقیت نیز رابطه معنادار وجود دارد. خلاقیت و عزت نفس پیش بینی کننده تعصب در دانشجویان می باشند. فصل اول کلیات پژوهش 1-1 مقدمه یکی از صفات رذیله انسانی تعصبناروا و وابستگی غیرمنطقی به چیزی است که اانسان را از درک حق و برتری دادن آن بر باطل، باز می دارد. تعصب‌های ناروا در طول تاریخ بشر مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده است. سد راه هدایت انبیا شدن، درگیری‌های ناروا و طولانی و برتری دادن عده‌ای به ناحق و بدون لیاقت، همه ریشه در تعصب‌های ناروا دارد. امروزه نیز در جهان، تعصب باعث درگیری‌ها، سلب آزادی‌ها و خودمحوری‌های نابه‌جا می شود. تعصب جاهلی، انسان را کور و کر نموده، از دیدن حق و قبول آن در هر جا و هر زمان باز می دارد(حسینی، 1386، ص 47). برای دوری از تعصب بی‌جا و عقاید ابلهانه‌ای که معمولاً گریبان‌گیر نوع بشر می شود، هیچ نیازی به نبوغ فوق بشری نیست. بلکه با رعایت نکاتی می توان از بسیاری اشتباهات مضحک و نه همه اشتباهات بر حذر بود (راسل[1] ، 1950،ترجمه یوسف زاده، 1378، ص 56). به نظر می رسد برای دوری از تعصب بی جا عواملی مانند عزت نفس و خلاقیت می توانند مفید باشند. عزت نفس، متأثر از عوامل درونی و بیرونی است. منظور از عوامل درونی، عواملی است که از درون نشأت میگیرد یا خود شخص آن را ایجاد می کند که از آن جمله می توان به نظرها، باورها و اعمال یا رفتار اشاره کرد. عوامل بیرونی همان عوامل محیطی اند. پیام هایی که کلامی و غیرکلامی انتقال پیدا می کنند و تجربه هایی که بانی و موجب آن والدین، آموزگاران، اشخاص مهم در زندگی و سازمان دهندگان فرهنگ‌اند. صفات ناپسندی از قبیل لاف زدن، فخرفروشی، برتری طلبی، خودبزرگ بینی، بلندپروازی، قلدری، زیان رساندن به دیگران و ...، به نوعی فقدان عزت نفس را نشان می دهد (خورند، 1383، ص 162). یکی از ویژگیهای بارز انسان و محور اساسی و حیاتی او، قدرت اندیشه است. انسان در طول زندگی خویش هرگز از تفکر و اندیشه فارغ نبوده و با نیروی تفکّر صحیح تصمیم گرفته، توانسته است به حل مسائل و مشکلات بپردازد و به رشد و تعالی نایل گردد. بدین ترتیب تمام موفقیتها و پیشرفتهای انسان در گرو اندیشه بارور، پویا و مؤثر اوست. از پیچیدهترین و عالیترین جلوه اندیشه انسان، تفکر خلاق است. خلاقیت ایجاد طرحی جدید با ارزش و متناسب است، به بیان دیگر خلاقیت بکارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است. خلاقیت دارای عناصر تشکیل دهندهای مانند: قلمرو مهارتها، مهارتهای تفکر خلاق و انگیزه است. برای ظهور و تقویت خلاقیت در افراد باید نقطه تلاقی این سه عنصر مشخص گردد، زیرا این نقطه تلاقی، ترکیب پر قدرتی است که شخص را به سوی خلاقیت سوق میدهد. رشد و توسعه خلاقیت، وابسته به عوامل مختلف فردی و اجتماعی، مانند: هوش، خانواده، ویژگیهای شخصیتی و . . . است.(خورشیدی، آزادبخت و دیلمقانی، 1385). حال با توجه به وجود انواع تعصب ها (قومی، مذهبی، جنسی و ...) خصوصاً در استان هرمزگان این پژوهش با هدف بررسی رابطه عزت نفس و خلاقیّت با تعصبدر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی جاسک انجام گردید. 1-2 بیان مسأله تعصب[2] از نظر لغوی به معنای جانب‌داری کردن، حمایت و سخت گرفتن است (معین، 1362، ص 11). تعصب در روان شناسی و رشته های مرتبط آن معادل پیش داوری و منظور از آن نگرشی منفی و خصمانه نسبت به فرد یا گروهی خاص است که بر اساس اطلاعات ناقص یا نادرست و بدون داشتن تجربه مستقیم در مورد آن فرد یا گروه، شکل گرفته باشد و بر پایه آن، قضاوت شود(صلیبی، 1382، ص 259). اما در کل می توان تعصب را اینچنین تعریف نمود: تعصب یعنی موضع‌گیری قبل از کسب اطلاعات کافی که ممکن است مربوط به یک چیز، عقیده، یا شخص معیّن و یا حتی درباره وجهی از یک کار علمی باشد(کاپلان و سادوک،1996،ترجمه پورافکاری، 1372). فرد متعصب، از نظر شناختی، دچار خطایی بنیادین است؛ او اجازه نمی دهد محتوای دانش و آگاهی های جدید با محتوای دانش و آگاهی های پیشین ویی درگیر شوند و در تعامل باشند. از نظر پیاژه ذهن، اطلاعات رسیده از جهان خارج را بازسازی و تفسیر و تعبیر مجدد می کند تا آن را با چارچوب درونی خود منطبق گرداند. بیان این مسئله مهم، ما را با مهم ترین خطای فرد متعصّب، آشنا می سازد؛ این گونه افراد، به ذهن خود اجازه چنین تفسیری را نمی دهند و تلاش می کنند تا آن را متوقّف سازند؛ البته همان گونه که اشاره شد، ممکن است فقط در زمینه ای خاص چنین رفتاری را بروز دهند(فلاول[3] ،1928،ترجمه ماهر،1377، ص 19). افراد متعصب می ترسند که با پذیرش تغییر نفوذ اطلاعات و آگاهی های جدید، خود و موجودیتشان در معرض خطر قرار گیرد؛ کنترل اوضاع و شرایط را از دست بدهند و دیگر نتوانند بر اوضاع جدید مسلّط گردند. آنها با این که خود تجربه ای و آگاهیِ دقیقی از یک مسئله خاص ندارند، به محض شنیدن آن از فرد مقابل، با آن مخالفت می کنند؛ مخالفتی نه از روی آگاهی، بلکه صرفاً بدان دلیل که با سازه های شخصی آنها جور در نمی آید (راس[4]،1992، ترجمه جمالفر، 1373، ص 160). بنابراین تعصب یک باور یا رفتار است که با حرارت بی‌چون و چرا، به ویژه برای اهداف یا دینی یا در برخی موارد ورزشی، یا با شور و شوق وسواسی برای تفریح یا سرگرمی انجام شود. جرج سانتایانا تعصب را اینچنین تعریف کرده‌است: تلاش خود را مضاعف‌کردن وقتی هدف را فراموش کرده‌اید(دانشنامه آزاد ویکیپدیا، 1392). تعصب یک گرایش است و این گرایش با عوامل مختلفی در ارتباط است (ارونسون[5]،2008،ترجمه شکرکن، 1382، ص 340). عزت نفس از جمله عواملی هست که ممکن است در جلوگیری از بروز این رفتار نقش داشته باشد یا بنحوی با این متغیر در ارتباط باشد(رومان، 1387). عزت نفس[6] جنبه ای از خودپنداره است که از قضاوت هایی که فرد درباره ارزش خود و احساس های مرتبط با این قضاوت ها ناشی می شود(شیهیان[7]،1964،ترجمه مهدی گنجی،1384). عزت نفس سازه ای است که بر نحوه ی ارزشیابی شخص از خود و اندازه گیری احساس وی از خود ارزشی‌اش در مقایسه با این که چگونه است و آرزو دارد چگونه باشد، دلالت دارد. ارزیابی مثبت از خود که در قالب عزت نفس بیان می شود برای بهزیستی ذهنی مثبت و ضروری است. عزت نفس به عنوان یک سپر و محافظ در مقابل ناسازگاری روانشناختی عمل می کند و باعث ارزیابی مثبت فرد از زندگی می شود (زانگ[8] ، 2005، ویلیام جیمز[9]1980)،عزت نفس را به عنوان احساس خودارزشی که از نسبت موفقیت های واقعی بر موفقیت های ادعا شده به دست می آید تعریف کرده است. منظور او از موفقیت های ادعا شده، برآورد موفقیت های بالقوه ای است که بوسیله ارزش ها، آزمان ها و آرزوهایمان از آن آگاهی پیدا می کنیم (کار[10] ، 2004؛ ترجمه پاشاشریفی و نجفی زند، 1385). احساس بیچارگی و ناتوانی و مورد تبعیض و تعصب قرار گرفتن منجر به کاهش عزت نفس افراد می گردد(ارونسون، 2008،ترجمه شکرکن،1387). در تحقیقی که توسط شرمنوجفری[11](2011)، بر روی57نفر از دانش آموزان انجام شد. نتایج نشان داد که عزت نفس پایین می تواند تعصّب نژادی را افزایش دهد و تعصب نژادی نتیجه ی عزت نفس پایین است. همچنین در پژوهشی که توسط جردن،اسپنسروزانا[12] (2005)، از دانشگاه واترلو انجام شد نتایج نشان داد که افراد دارای عزّت نفس بالا از افراد دارای عزت نفس پایین، تعصب وتبعیض قومیّتی بیشتری دارند و از آن به عنوان تکنیکی دفاعی استفاده می کنند.همچنین بامیستر و همکاران [13](2003)، در بخشی از پژوهش خود نشان دادند که عزت نفس بالا ممکن است که تعصب و تبعیض را افزایش دهد. از طرفی تحقیقات انجام شده در خصوص آسیب شناسی روانی حكایت از آن دارد كه علت بسیاری از رفتارهای آسیب زای فرزندان در خانه و مدرسه مانند پرخاشگری، اضطراب، بزهكاری، مصرف سیگار، افت تحصیلی و مواردی از این قبیل، ریشه در كمبود یا ضعف«عزت نفس» آنان دارد. در واقع هرچه فرد از خودباوری و عزت نفس بالاتری برخوردار باشد از موقعیت و كارآمدی بالاتری برخوردار بوده و از آسیب های روانی- اجتماعی نیز مصون خواهد ماند(بیابانگرد،1372). از طرفی خلاقیت[14] نیز یکی از مؤلفه های موثر بر تعصب می باشد که فرایندی روانی است که منجر به حل مساله، ایده سازی، مفهوم سازی، ساختن اشکال هنری و نظریه پردازی می شود که بدیع و یکتاست (حائری زاده، 1381). به طور کلی خلاقیت فرایندی فکری و روانی است و محصول خلاقیت، پدیده ای نو و جدید و در عین حال دارای ارزش نیز می باشد. البته خلاقیت یک توانایی عمومی است و در همه ی افراد کمابیش وجود دارد (سلیمانی، 1384). و افراد خلاق نیز دارای ویژگی هایی نظیر انگیزه پیشرفت سطح بالا، کنجکاوی فراوان، علاقه زیاد به نظم و ترتیب، قدرت ابراز وجود و خودکفایی، شخصیت غیرمتعارف و کامروا، پشتکار و انضباط در کارها، استقلال و دارای طرز فکر انتقادی و افکر شهودی می باشند(سیف، 1388). دیوید بوهم در کتابی با نام«درباره خلاقیت»برای نشان دادن خلاقیت چند نکته کلیدی را مطرح میکند.او می‌گوید تعصب داشتن، بت کردن یک اندیشه یا پارادایم و به دام دوئیت‌هایی مانند انتزاعی و ذهنی،تضادها،عقل و شهود،مطلق و نسبی و...افتادن باعث کور شدن خلاقیت میشود.او می‌گوید برای رسیدن به خلق و ابداع تازه‌ها باید به ادراک‌هایی توجه کنیم که برای آنها تعریفی نداریم(بوهوم،1998). نتایج برخی تحقیقات نشان داده که عزت نفس با خلاقیت رابطه دارد ( باتلر[15]، 1998، میرعلی یاری، 1379)؛ اما تحقیقات زیادی نیز مبنی بر عدم رابطه بین این دو متغیر می باشند (فروغی، 1375؛ عباسی، 1387).در رابطه با انعطاف پذیری ذهنی واجتناب از تعصب که توانایی به تعویق انداختن قضاوت فوری و تعصب در مواقعی است که در یک وضعیت مبهم قرار می گیریم،داوری سریع درباره ی یک راه حل مانع از راه حل های ابتکاری می شود پس خلاقیت با تعصب و قضاوت نمی تواند همزمان عمل کند.همچنین استفاده از تصورات قالبی، تعصب ، پیش فرض ها ، عادات و شتابزدگی در ارزیابی از موانع خلاقیت به شمار می آیند (دانشنامه آزاد ویکیپدیا، 1392). پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا دریافته اند که انسان ها دارای تعصبی پنهان علیه خلاقیت هستند. باوجود آنکه انسان ها خواهان ایده های خلاقانه هستند اما هنگامی که احساس عدم قطعیت و دلواپسی دارند- یعنی در زمانی که می خواهند به یک راه حل خلاق برای مسئله شان برسند- نمی توانند ایده های خلاقانه را تشخیص دهند. بنا به عقیده پژوهشگران، ریشه این مسئله در عدم قطعیت نهفته است(مدیکال اکسپرس[16]،2011). با توجه به نقش مهم دوره دانشجویی در آینده افراد و نیز موارد مطرح شده در بالا و نتایج متناقص در تحقیقات انجام شده به خصوص در مورد وجود رابطه بین متغیرهای عزت نفس و تعصب و متغیرهای خلاقیت و تعصب خلأ پژوهشی به وضوح دیده می شود و عدم تحقیقات کافی در خصوص رابطه متغیرهای مرتبط با تعصب و نیز نقش مهم این متغیرها در تعصب دانشجویان وضرورت بررسی مجدد رابطه ی عزت نفس با تعصب پژوهشگر را بر آن داشت تا به این سئوال پاسخ دهد که آیا بین عزت نفس و خلاقیت با تعصب در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسک رابطه معناداری وجود دارد؟ 1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش دوران دانشجویی از مهم ترین دوران هایی است که اگر به آن توجه نشود تبعات خوبی را در آینده به دنبال نخواهد داشت. این دوران از مهم ترین دوران های رشد فکری و رشد جهت گیری های هر فرد محسوب می شود و می تواند نقش تعیین کننده ای را در آینده افراد وجامعه ایفا کند. متغیرهای متعددی در پیشرفت دانشجویان در آینده، درک صحیح آن ها از روابط میان فردی، توانایی برقراری روابط مثبت وشناخت بدون قضاوت قبلی نقش دارند که تعصب یکی از این عوامل می باشد. از دیگر متغیرهای مرتبط بر این عوامل می توان عزت نفس وخلاقیت را نیز نام برد. به گونه ای که با پيشرفت روز افزون دانش و تكنولوژي و جريان گسترده اطلاعات، جامعه ما نيازمند آموزش مهارت‌هايي است كه با كمك آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوري به پيش برود. هدف پرورش انسان‌هايي است كه بتوانند با مغزي خلاق با مشكلات روبرو شده و به حل آنها بپردازند. به گونه‌اي كه بتوانند به خوبي با يكديگر ارتباط برقرار كرده و با بهره گيري از دانش جمعي و توليد افكار نو مشكلات را از ميان بردارند(برومند،1389). از طرفی درجامعه تعصب محور نارسی، بی تجربگی، نزدیک بینی وتنگ نظری حاکم است وبه همین دلیل اعمالی چون: طردکردن، هتک حرمت، کشتن، شبیخون زدن، بی نزاکتی، شعارزدگی، توجیه وسیله باهدف، سفسطه وجر وبحث بی فایده، دستگیری وزندانی کردن، گم وگور کردن، غارت بیت المال، خودرا به جای حق نشاندن، نفی بلد، عنوان های بد دادن، ناسزاگویی، پایمال کردن، بی خانمان کردن، نابود کردن، دهان بستن، رجزخوانی، خرافه گویی وطرفداری بی منطق درآن به وفور دیده می شود. در چنین جامعه ای امنیت، آسایش و حقوق شهروندی دگراندیشان، ناقدان دلسوز، مصلحان و روشنفکران جامعه نایده گرفته می شود(حسینی، 1386). همچنین بحران هايي كه در هر مرحله از رشد به وجود مي آيد اساس سلامت يا ناسلامتي هاي بعدي شخصيت فرد را پايه ريزي مي كنند. اگر در هريك از اين مراحل، با اين بحران ها كه جنبه هاي مثبت ومنفي دارند وقسمتي ازجنبه هاي طبيعي رشد محسوب مي شوند برخورد رضايت بخش شود، جنبه هاي مثبت شخصيت مانند اعتماد به نفس، اعتماد به ديگران، خودكفايي وعزت نفس به ميزان بالايي جذب خود مي شوند وبدين ترتيب شخصيت به رشد سالم خود ادامه مي دهد. برعكس اگر تعارض استمرار يابد ويا در اصل به نحو رضايت بخشي حل نشود خودِ در حال رشد صدمه مي بيند وعناصر منفي شخصيت مانند بي اعتمادي، شكست وترديد واحساس حقارت جذب خود مي شود ودر نتيجه شخصيت به شكل ناسالمي رشد مي يابد(راس،1992، ترجمه جمالفر، 1373). پيوسته بايد به ياد داشته باشيم كه رمز ماندگاري، پيشرفت وتوسعه جوامع، سازمان ها و حتي افراد در گرو نحوه سازگاري موثرشان با محيط والزامات آن است. بدون درك اين نوع سازگاري ضروري، در واقع جريان حيات جامعه، سازمان وفرد به سوي ركود، عقب ماندگي ومرگ به پيش خواهد رفت. آلبرت انيشتين[17]سخن ارزشمندي در اين باره دارد او مي گويد " خلاقيت مهم تر از دانش است " . بنابراين نوآوري وخلاقيت در مورد جوامع، سازمان ها وافراد نقش حياتي داشته و رنامه ریزی برای پرورش آن از مهم ترین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی وروش های تربیت خانوادگی است. بديهي است بيش از هر چيز بسترهاي محيطي مهم بروز خلاقيت همانا درخانه ومدرسه نهفته است.مثلاً معلمان انديشمند وخلاق هستند كه مي توانند نهاد آموزش و پرورش را قدرتمند و قوي سازند(يارمحمدزاده، 1385). با مطالعه پیشینه و ادبیات این موضوع مشخص شد که در کشور ما هیچ پژوهشی به مقوله و متغیر تعصب از منظر روانشناختی نپرداخته است وپژوهش های انجام شده در سایر کشورها مانند پژوهش العلی[18] (2008)، در مورد رابطه ی متغیرهای خلاقیت و تعصب عنوان کردند که بین خلاقیت و تعصب رابطه معنادار وجود دارد. در زمینه رابطه متغیرهای عزت نفس و تعصب نتایج پژوهش ها متناقض است به گونه ای که در برخی پژوهش ها مانند پژوهش شرمن و جفری(2011)، نتایج، عزت نفس پایین را با تعصب همراه دانسته اند امّا در برخی پژوهش های دیگر مانند پژوهش جردن ،اسپنسروزانا(2005)، از دانشگاه واترلو نتایج نشان داده اند که افراد دارای عزّت نفس بالا از افراد دارای عزت نفس پایین، تعصب بیشتری دارند. در زمینه رابطه متغیرهای خلاقیت و عزت نفس پژوهش جمشیدی، اکبری ومهرگان(1391)،کشاورزی ارشدی وهمکاران(1391)،شفیع آبادی واحدی(1391)، زینلی(1389)، ویارمحمدی(1385)، عنوان نموده اند که بین دو متغیر رابطه معنادار وجود دارد. با این تفاسیر، با توجه به کمبود تحقیقات در زمینه رابطه متغیرهای تعصب وخلاقیت ونتایج متناقض پژوهش های انجام شده در زمینه رابطه متغیرهای تعصب وعزت نفس اجرای این پژوهش بر روی این گروه نمونه از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. از طرفی دیگر، بسیار سنّتی و متعصب بودن اکثر افراد جامعه ی مورد نظر، تبعیض های رفتاری و فکری فی مابین اقوام، نژادها ومذاهب موجود در آن جامعه، انتقام گیری ها و بعضاً قتل های صورت گرفته در زمینه های بین قومیّتی و نژادی در شهرستان جاسک به طوری که کل ازدواج های بین نژادی در این شهرستان به سختی از تعداد انگشتان یک دست تجاوز می کند ودر مواردی که پسر ودختر به انتخاب خود وبدون رضایت والدین به چنین ازدواج هایی تن داده اند به دلیل تعصب شدید اطرافیان، یکی از آن دو یا هر دو به قتل رسیده اند ودر آخر هم با توجه به این که محقق، مدرّس دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسک می باشد در بین دانشجویان این دانشگاه گاهاً تعصبات مذهبی، قومیتی، نژادی وحتی جنسی بسیار شدید مشاهده نموده است را از عواملی دانست که می تواند ضرورت انجام این پژوهش را توجیه کند. [1] .Russel,B [2] .Prejudice [3] .Fellovel,J [4] .Russ,A [5] .Aronson,E [6] .Self-esteem [7] .Shihian,I [8] .Zhang,Y [9] .James,W [10] .Kure,A [11] .Sherrman & Jeffry [12] .Jordan , spencer & Zanna [13] .Baumeister,R.,Jennifer D., Campbell, Joachim., Krueger & Kathleen [14] .Creativity [15] .Butler, [16] .Medical express [17] .Einstein,A [18] .Al-ali,M جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
کتاب دوازده درس مرمت
دانلود جزوه سسیستم های ساختمانی، دکتر محمود گلابچی
نام كتاب : حماسه حسينی 3 حماسه حسينی جلد سوم متفكر شهيد استاد مرتضی مطهری چاپ سيزدهم : اسفند 1371
میوه کاری در مناطق معتدله(دکتر ارشادی)
دانلود جزوه سازه های معاصر، دکتر گلابچی
کتاب برنامه نویسی به زبان C
كوه مقدس پادشاه //زنگ عدالت
تحلیل طرح 5 تبریز
بازگشت به هستي (کتاب اندیشه) مؤلف:استاد محمد شجاعي مقدمه و تدوين: محمدرضا كاشفي
نام كتاب : حماسه حسينی جلد اول حماسه حسينی ( 1 ) متفكر شهيد استاد مرتضی مطهری انتشارات صدرا چاپ چهاردهم : تابستان 1368 دانلود جزوه سسیستم های ساختمانی، دکتر محمود گلابچی بازگشت به هستي (کتاب اندیشه) مؤلف:استاد محمد شجاعي مقدمه و تدوين: محمدرضا كاشفي کتاب دوازده درس مرمت دانلود جزوه سازه های معاصر، دکتر گلابچی نام كتاب : حماسه حسينی جلد اول حماسه حسينی ( 1 ) متفكر شهيد استاد مرتضی مطهری انتشارات صدرا چاپ چهاردهم : تابستان 1368
فطرت و دين (کتاب اندیشه) علي رباني گلپايگاني به سفارش كانون انديشه جوان ناشر: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر نام كتاب : حماسه حسينی 3 حماسه حسينی جلد سوم متفكر شهيد استاد مرتضی مطهری چاپ سيزدهم : اسفند 1371
عنوان كتاب: فلسفه خلقت انسان نام نويسنده: عبدالله نصري انتشارات: كانون انديشه جوان تاريخ انتشار: ويراست اول- خرداد ماه 1384 تهیه و تنظ
طراحی جرثقیل سقفی 5تن
خواب و نشانهاي آن (کتاب دانشجو) استاد محمد شجاعي به سفارش كانون انديشه جوان ناشر: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر
تاريخ ايران اسلامي(دفتر دوم)(از طلوع طاهريان تا غروب خوارزمشاهيان) (کتاب اندیشه) رسول جعفريان به سفارش كانون انديشه جوان ناشر
تاريخ ايران اسلامي(دفتر سوم)(از يورش مغولان تا زوال تركمانان) (کتاب اندیشه) رسول جعفريان به سفارش كانون انديشه جوان ناشر: مؤسسهاستانبول _ قسمت اروپایی _ایستگاه مترو شیشانه_ ساختمان اداری هتل پلاس
