نام كتاب : توحيد توحيد متفكر شهيد استاد مرتضی مطهری چاپ اول : 12 ارديبهشت 1373

فهرست مطالب

پيشگفتار	9
مقدمات	11
طرح مسأله	15
آيا وجود خدا اثبات پذير است ؟	21
راههای اثبات وجود خدا
. 1 راه فطرت	29
راه روانی يا فطری	32
نظر فلاسفه و روان‏شناسان جديد	35
تقويت حس خداجويی	43
راه عملی يا شبه فلسفی	44
. 2 راههای علمی و شبه فلسفی
الف . برهان نظم	55
نظم عالم	60
نظم ناشی از علت غايی	79
تصادف و نظام عليت غايی	82
تقرير ديگر برهان نظم	85
برهان هدايت	88

جبر عليت	90
ب . راه هدايت موجودات	99
خلاصه تقرير برهان نظم	101
تفكيك اصل انتظام از اصل هدايت	103
نظم ، خلق و هدايت در قرآن	105
اصل " انطباق با محيط "	108
مثال بوعلی	109
اصل " ترميم ساختمان "	110
هدايت در جمادات	111
هدايت در حيوان و انسان	114
علت غايی از نظر ماديون و الهيون	121
مناط وجود علت غايی	122
ماده ابتكار ندارد	124
در موجودات ذی حيات ، ابتكار و انتخاب وجود دارد	126
نمونه‏هايی از هدايتهای مرموز در حيوانات	128
هدايتها و الهامات اخلاقی در انسان	130
علم اشراقی	135
" حد وسط " در استدلال منطقی	136
" الهام " عاملی ديگر در پيدايش معلومات	137
" الهام " از ديدگاه علمای جديد	139
" الهام " در عالم اسلام	142
رؤيا و خواب ديدن	144
ارزش درمانی خارج كردن خاطرات گذشته	145
ضمير خودآگاه و ناخودآگاه	147
رؤيا ، تجلی اسرار مكتوم	148
رؤياها و رابطه آن با حوادث آينده	149
تعبير خواب در قرآن	152
ج . راه خلقت	155
حدوث و قدم عالم	158
اختلاف نظر حكمای الهی و متكلمين	158
تلازم اعتقاد به خدا و حدوث زمانی عالم در افكار اروپاييها	161
نظر قرآن درباب حدوث عالم	161
خلقت " آدم " در قرآن	163
تغيير شكل يا پيدايش ؟	164

طرح يك ابهام در زمينه بقای ماده و انرژی	165
حركت جوهری	167
پيدايش عالم و حركت جوهری	168
ماهيت انرژی چيست ؟	172
خلقت و حدوث زمانی	176
بقای ماده و انرژی در نظريه لاوازيه	176
طرح دو ابهام	178
. 3 راههای عقلانی و فلسفی	191
برهان " محرك اول "	194
خدشه‏ای بر برهان " محرك اول "	196
برهان " سينوی "	196
نظام عالم نظام ضرورت است	200
براهين فلسفی ، مكمل راه نظم و فطرت	204
عدم توانايی علم در اثبات وجود خدا	209
برهان وجودی	212
فرضيه دكارت	214
سخن كانت در رد " برهان وجودی "	216
اصالت وجود	218
مسأله " خير و شر "	222
پاسخ به شبهات
. 1 توحيد و تكامل	223
دو فرضيه درباره پيدايش انواع	226
نظريه " تبدل انواع "	227
نظريه " خلقت "	228
نظريه " ثبات انواع براساس قدمت انواع "	229
نظريه گروهی از حكما درباره پيدايش انواع	229
بررسی نظريات فوق	230
نظريه لامارك درباره پيدايش انواع	232
نظريه " انطباق با محيط "	237
نقد نظريه لامارك	237
نظريه داروين و دليل الهيون	245
آغاز فكر داروين	247
نظريه مالتوس	247
انتقال خصوصيات ممتاز از طريق وراثت	248

نظريه مالتوس و حكيمانه بودن خلقت	252
عامل مجهول يا قوه فعاله ماوراء الطبيعی	253
راز تكامل	256
تاريخچه فرضيه تكامل جانداران	264
. 2 توحيد و مسأله شرور	279
بديها و بی‏نظمی‏ها در عالم	281
طرح مسأله " شرور " و استدلال " ثنويه "	284
طرح مسأله " شرور " از جنبه عدل مبدأ عالم	285
تحليل ماهيت " شرور "	286
رفع اشكال " ثنويت "	289
تفكيك ناپذيری خيرات و شرور	290
اداره عالم براساس قانون كلی	292
غلبه خير بر شر در نظام عالم	293
شباهت مراتب هستی با مراتب اعداد	294
شرور ، مقدمه خيرات	303
نوع اول از شرور : فناها	304
تلقی صحيح از مرگ و نيستی	306
نوع دوم از شرور : تفاوتها و تبعيضها	309
ضرورت تفاوتها در نظام كلی عالم	312
نوع سوم از شرور : سختيها و شدايد	313
خدا ، خالق خوبيها و بديها	323
اختلاف ، نه تبعيض	325
راز اختلافها و تفاوتها	325
راز خلقت آدم در قرآن	328
حيات و موت ، برای حسن عمل	330
فوايد مصائب و سختيها	332
آزمايش انسانها	333
فلسفه اصلی امتحان و آزمايش	334
" شيطان " از نظر قرآن	335
ضرورت وجود شيطان از نظر نظام كلی عالم	339